[vc_row][vc_column][vc_column_text]

Słownik terminów medycznych

A B C D E F G H I K L M N O P R S T U W Z

A

Agranulocytoza

(leukopenia) ciężka, zagrażająca życiu choroba, wywołana znacznym zmniejszeniem się liczby granulocytów (jednego z rodzajów białych krwinek), co prowadzi do osłabienia mechanizmów obronnych organizmu. Dochodzi do niej najczęściej wskutek toksycznego działania leków.

Szpik kostny nie wytwarza wtedy normalnej ilości białych krwinek, co może prowadzić do spadku odporności na infekcje. Występuje m.in. jako powikłanie leków przeciwnowotworowych (cytostatycznych). Objawia się upośledzeniem odporności i rozwojem zakażeń.

Dorosły człowiek powinien posiadać około 4 500 do 10 000 wszystkich komórek obronnych – białych krwinek (zwanych leukocytami) na 1 mikrolitr krwi. U dzieci liczba ta jest trochę wyższa, zaś noworodki mogą mieć nawet do 30 000 krwinek białych na 1 mikrolitr.

Liczba leukocytów, w skład których wchodzą również granulocyty świadczy o zdrowiu człowieka. Niedobór komórek obronnych we krwi może być spowodowany infekcją wirusową, bakteryjną, czy chorobą nowotworową i skutkami jej leczenia.

http://portal.abczdrowie.pl/agranulocytoza

Anaplazja

Anaplazja inaczej „atypia”- (z łacińskiego anaplasia) jest to zespół cech morfologicznych charakterystyczny dla struktury tkankowej nowotworów złośliwych. Komórki staja się mniej dojrzałe, zatracają zdolność różnicowania, zaczynają samodzielnie egzystować i szybko się mnożyć.

Angiografia

Badanie radiologiczne, polegające na podaniu kontrastu dożylnie bądź dotętniczo i ocenie naczyń krwionośnych. Stosowane w onkologii m.in. w ocenie ukrwienia guzów nowotworowych oraz ewentualnego naciekania struktur naczyniowych przez naciekający guz nowotworowy.

 

Antracykliny

to grupa antybiotyków stosowanych jako leki przeciwnowotworowe. Antracykliny są stosowane w leczeniu różnorodnych nowotworów: chłoniaków złośliwych, ostrej białaczki, raka piersi, itp.

Do antracyklin należą między innymi:

    • Doksorubicyna– (doxorubicin, adriblastyna, adriamycyna, adriamycin, hydroxyldaunorubicin;) – antybiotyk z rzędu antracyklin o działaniu cytostatycznym. Zakres jej działania i skuteczność należą do wysokich. Jej działanie polega na wejściu z helisą DNA w trwały kompleks, co uniemożliwia dalszy podział i doprowadza do śmierci komórki. Doksorubicyna, popularnie zwana adriamycyną jest szeroko stosowanym cytostatykiem. Doksorubicynę podaje się dożylnie lub dotętniczo we wlewie kroplowym, czasem także miejscowo (*w raku pęcherza moczowego). Po wynaczynieniu może wystąpić martwica okolicznych tkanek
        Zastosowanie:
  • leczenie indukujące ostrych białaczek
  • ziarnica złośliwa
  • chłoniaki
  • rak sutka
  • drobnokomórkowy rak płuca
  • rak pęcherza moczowego
  • rak jajnika
  • rak tarczycy
  • mięsaki
    Działania niepożądane:

  • supresja szpiku,
  • nudności i wymioty(czasem o silnym przebiegu),
  • uszkodzenie mięśnia sercowego ,
  • przebarwienia skóry, martwica
  • różowe zabarwienie moczu,
  • wyłysienie,
  • wtórne białaczki
  • Daunorubicyna – antybiotyk z rzędu antracyklin, otrzymywanych z gatunku Streptomyces peucetius vel cesius. Posiada działanie cytostatyczne. Jest związkiem macierzystym dla innych antybiotyków antracyklinowych. Powoduje śmierć komórki poprzez utworzenie trwałego, niemożliwego do rozplecenia kompleksu z helisą DNA. Daunorubicynę podaje się dożylnie we wlewie kroplowym. Daunorubicyna ze względu na dużą kardiotoksyczność jest obecnie wykorzystywana jedynie w leczeniu ostrych białaczek. O wiele szersze zastosowanie mają mniej kardiotoksyczne doksorubicyna i epirubicyna.
      Zastosowanie:

    • leczenie indukujące ostrych białaczek
      Działania niepożądane:

    • Supresja szpiku,
    • nudności i wymioty (o zwykle silnym przebiegu),
    • uszkodzenie mięśnia sercowego,
    • różowe zabarwienie moczu,
    • zmiany skórne,
    • wyłysienie.
  • Epirubicyna – pochodna doksorubicyny o działaniu cytostatycznym.Jej zakres działania jest podobny jak w przypadku doksorubicyny, mniejsza natomiast jest jej toksyczność, a szczególnie kardiotoksyczność. Epirubicynę podaje się dożylnie lub dotętniczo w postaci wlewu kroplowego.
      Zastosowanie:

    • rak sutka,
    • rak gruczołu tarczowego,
    • rak gruczołu krokowego,
    • rak trzustki,
    • chłoniaki złośliwe,
    • mięsaki tkanek miękkich,
    • rak płuc.
      Działania niepożądane:

    • Supresja szpiku,
    • nudności i wymioty (niekiedy o ciężkim przebiegu),
    • uszkodzenie mięśnia sercowego,
    • zmiany skórne (przebarwienia),>]
    • wypadanie włosów,
    • uszkodzenie błon śluzowych (zapalenie i bolesne nadżerki) przeważnie jamy ustnej,
    • hiperurykemia
  • Idarubicyna – pochodna antracyklin o działaniu cytostatycznym, podawana dożylne.
      Zastosowanie:

    • ostra białaczka nielimfoblastyczna,
    • ostra białaczka limfoblastyczna,
    • szpiczak mnogi,
    • drugi rzut w zaawansowanym raku sutka.
      Działania niepożądane:

    • mielosupresja- leukopenia, trombocytopenia
    • kardiotoksyczność – zastoinowa niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca
    • przejściowe wyłysienie
    • zapalenie – przełyku, błon śluzowych
    • objawy grypopodobne
    • biegunki i wymioty
    • osłabienie odporności – zwiększenie podatności na różne infekcje
    • podwyższenie poziomu enzymów wątrobowych i bilirubiny
  • Mitoksantron (mitoxantrone) – syntetyczny antybiotyk antracyklinowy, pochodna antrachinonu, wykazująca silne działanie przeciwnowotworowe. Stosowany w leczeniu wtórnie postępującej (przewlekłej), postępująco-nawracającej lub pogarszającej się nawracająco-zwalniającej postaci stwardnienia rozsianego
      Zastosowanie:

    • Ostra białaczka szpikowa u dorosłych
    • chłoniaki nieziarnicze
    • rak sutka
    • rak gruczołu krokowego oporny na leczenie hormonalne
    • białaczka limfoblastyczna oporna na leczenie
    • rak płuc (drobno- i niedrobnokomórkowy)
    • rak jajnika
    • rak żołądka
    • rak okrężnicy
    • czerniak złośliwy.
      Mitoksantron charakteryzuje się słabszym działaniem kardiotoksycznym niż doksorubicyna, ma jednak dużo innych działań niepożądanych.

 

      Działania niepożądane:

    • Mielotoksyczność (leukopenia, niedokrwistość, małopłytkowość, rzadko ostra granulocytopenia)
    • nudności i wymioty o umiarkowanym nasileniu
    • biegunka
    • zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
    • utrata włosów
    • zaburzenia rytmu serca
    • tachykardia
    • kardiomiopatia zastoinowa
    • reakcje alergiczne
    • wtórny brak miesiączki
    • anoreksja
    • zaparcia
    • duszność
    • zmęczenie
    • gorączka
    • krwawienie z przewodu pokarmowego
    • zapalenie spojówek
    • bezsenność
    • splątanie
    • stany lękowe
    • parestezje
    • sinienie skóry i paznokci
  • Inne antracykliny:
    • aklarubicyna
    • zorubicyna,
    • pirarubicyna,
    • walrubicyna.

Avastin

(Bewacizumab) – przeciwciało monoklonalne, wiążące się z czynnikami wzrostu śródbłonka i hamujące wytwarzanie unaczynienia nowotworu, co powoduje zahamowanie jego wzrostu
Wskazania: rak jelita grubego, rak trzustki, rak piersi, rak gruczołu krokowego
Najczęstsze działania niepożądane: upośledzenie gojenia się ran, owrzodzenia i perforacje przewodu pokarmowego w miejscu guza, nadciśnienie tętnicze, zwiększenie krzepliwości krwi, krwawienia
Nazwa handlowa: Avastin
Producent: Roche

 

B

Badania kliniczne

(Clinical trias) – badanie skuteczności nowych leków lub nowych sposobów leczenia. Po sprawdzeniu skuteczności nowych preparatów w warunkach laboratoryjnych ocenia się ich działanie u zdrowych ochotników a następnie u różnych grup chorych. Chory po zapoznaniu się z warunkami badania i przewidywanymi skutkami terapii może wyrazić pisemną zgodę na udział w badaniu. Poddawany jest wtedy nowemu rodzajowi leczenia.

http://www.badaniaklinicznewpolsce.pl/

Badania obrazowe

Badania pokazujące różne obszary ciała przy użyciu promieni rentgenowskich, fal ultradźwiękowych lub techniki rezonansu magnetycznego. Do badań obrazowych można zaliczyć: zdjęcia rentgenowskie, USG, rezonans magnetyczny, mammografię, tomografię, scyntygrafię.

http://diagnostyka.wieszjak.pl/badania-obrazowe/292213,Badania-obrazowe-vademecum.html

Badania przesiewowe

(skriningowe, skrining) w medycynie to rodzaj strategicznego badania, które przeprowadza się wśród osób nie posiadających objawów choroby, którą dany test mógłby wykryć.

Badania przesiewowe wykonuje się w całej populacji lub tylko w tzw. grupach wysokiego ryzyka (dotyczy to np. profilaktyki cukrzycy, nowotworów piersi). Zamierzeniem badań skriningowych jest wykrycie choroby we wczesnej fazie i dzięki temu umożliwienie wczesnej interwencji, która zredukowałaby zarówno śmiertelność, a także cierpienia pacjentów w danej chorobie. Chociaż badanie przesiewowe może doprowadzić do postawienia wstępnej diagnozy, to zawsze musi być ona potwierdzona innymi, bardziej dokładnymi badaniami, właściwymi dla danej choroby i zleconymi przez lekarza. Istnieją potencjalne negatywne skutki badań skriningowych, takie jak: postawienie fałszywej diagnozy lub nawet brak diagnozy, a także związane z tym błędne poczucie bezpieczeństwa. Z tych przyczyn testy używane w programach skriningowych muszą wykazywać się dobrą swoistością, przy akceptowalnej czułości, zwłaszcza w przypadku chorób o niskiej zapadalności.

 

Badanie histopatologiczne

Wynik badania mikroskopowego fragmentu tkanki pobranego w czasie biopsji lub wszystkich wyciętych w czasie operacji tkanek: guza, otaczającego go fragmentu lub całego gruczołu piersiowego oraz węzłów chłonnych.

W badaniu tym można wyróżnić dwa etapy:

  1. Pierwszy to pobranie materiału różnymi metodami.
  2. Drugi etap to laboratoryjne techniki przygotowania oceny pobranego materiału.

Ustalenie typu histologicznego nowotworu i stopnia jego złośliwości ma zasadniczy wpływ na wybór metody leczenia, rozległość operacji i rokowania. Współczesne zasady onkologii zabraniają podejmowania decyzji terapeutycznych bez rozpoznania histopatologicznego.

 

Badanie śródoperacyjne

Jeśli badanie kliniczne lub mammograficzne nasuwa podejrzenie nowotworu, a w biopsji cienko- i gruboigłowej nie stwierdza się komórek nowotworowych, należy wykonać zabieg polegający na wycięciu całej zmiany i zbadaniu jej pod mikroskopem już w trakcie operacji. Badanie śródoperacyjne polega na wykonaniu preparatów mikroskopowych z tkanki wyciętego guza i doraźnej ocenie histologicznej. Jeśli w preparacie stwierdza się obecność komórek nowotworowych, rozszerza się zakres zabiegu i przeprowadza operację radykalną, polegającą na odjęciu piersi.

Bifosfoniany

Grupa leków hamująca resorpcję kości. Są stosowane w terapii osteoporozy, choroby Pageta, przerzutów nowotworowych do kości, szpiczaka mnogiego i in. Bisfosfoniany są analogami pirofosforanu , mającymi w swojej strukturze dwie grupy fosfonianowe związane z centralnym atomem węgla. Wykazują duże powinowactwo do wapnia dlatego odkładają się w kościach. Hamują kalcyfikację oraz resorpcję kości zależną od osteoklastów. Nie hamują działania osteoblastów, prawdopodobnie nawet je pobudzają.

Należy pamiętać o niebezpieczeństwie wystąpienia martwicy kości szczęk u osób leczonych przewlekle. Zaleca się przeprowadzenie dokładnego badania stomatologicznego oraz wyleczenie wykrytych zmian patologicznych w jamie ustnej przed rozpoczęciem terapii bifosfonianami.

    Zastosowanie

  • osteoporoza
  • przerzuty nowotworowe do kości
  • szpiczak mnogi
  • choroba Pageta
  • diagnostyka medyczna (scyntygrafia kostna)
    Działania niepożądane:

  • Głównie są to zaburzenia za strony przewodu pokarmowego (zgaga, objawy zapalenia przełyku).
    Leki:

  • etydronian – pierwszy, który został zastosowany
  • pamidronian
  • alendronian
  • naridronian
  • tiludronian
  • ryzedronian
  • ibadronian
  • klodronian
  • kwas zoledronowy

Biopsja

Uzyskanie materiału przeznaczonego do badania pod mikroskopem w celu ustalenia dokładnego rozpoznania.

Biopsja cienkoigłowa

BAC – biopsja aspiracyjna cienkoigłowa) – polega na pobraniu materiału komórkowego poprzez nakłucie guza cienką igłą. Dzięki zmniejszonej łączności, która cechuje utkanie tkankowe większości nowotworów, bez trudu aspiruje się (zasysa) do światła igły komórki z litych guzów rozrastających się w głębi tkanek. Biopsję cienkoigłową stosuje się do ustalenia rozpoznania wyczuwalnych i niewyczuwalnych guzów. W przypadku guzów niewyczuwalnych biopsję wykonuje się pod kontrolą badań topograficznych (obrazowych) np. tomografii komputerowej (TK), mammografii, scyntygrafii, ultrasonografii (USG). Jest to tzw. biopsja celowana (lub inaczej: selektywna, wybiórcza)

Biopsja gruboigłowa

(Oligobiopsja) – polega na pobraniu materiału tkankowego za pomocą igieł o średnicy powyżej 1,2 mm. Oligobiopsja jest wykonywana zazwyczaj po uprzedniej biopsji cienkoigłowej, o ile kolejna biopsja cienkoigłowa nie daje pewności uzyskania wystarczającej informacji diagnostycznej. Jest badaniem dokładniejszym niż BAC.

Biopsja mammotomiczna

Pobranie wycinków podejrzanej tkanki piersi przez jednorazowe nacięcie o niewielkiej średnicy. Uzyskuje się materiał w kształcie walca. Jest badaniem precyzyjnym, struktura tkanek jest zachowana, co ułatwia rozpoznanie.

Biopsja otwarta

Chirurgiczne wycięcie całego guzka lub całego obszaru podejrzanych tkanek do badania mikroskopowego

Biopsja stereotaktyczna

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa lub gruboigłowa wykonywana pod kontrolą mammografii. Pozwala dokładnie określić miejsce wkłucia względem umiejscowienia zmiany.

Biopsja śródoperacyjna

Metoda pobierania materiału tkankowego do badań w trakcie zabiegu operacyjnego. Zwykle z pobranych tkanek wykonuje się preparaty mrożone. Dzięki temu jeszcze w czasie zabiegu można szybko uzyskać ocenę histopatologiczną badanych fragmentów tkanki, co może istotnie wpłynąć na dalsze postępowanie chirurgiczne.

Biopsja węzła wartowniczego

(SLNB -sentinel lymph node biopsy)
Polega na podaniu w dzień przed zabiegiem izotopu promieniotwórczego w okolicę guza i wykonanie, w trakcie operacji, zdjęcia przy użyciu gammakamery. Węzły wykazujące największą aktywność, na skutek nagromadzenia największej ilości znacznika, uznawane są za węzły wartownicze. Wykonuje się ich dokumentację fotograficzną i oznacza lokalizację na skórze pacjenta. Następnie wykonuje sie ich biopsję i przesyła się do oceny patomorfologicznej; pomocne w wykonaniu biopsji są sondy scyntylacyjne, umożliwiające śródoperacyjną ocenę aktywności tkanek. Drugą możliwością zlokalizowania węzła wartowniczego jest podanie barwnika (błękitu metylu) w okolicę guza i obserwacja wybarwiania się dróg i węzłów chłonnych. Obie metody można łączyć w celu uzyskania większej dokładności.

Brak przerzutów w węźle wartowniczym rokuje dobrze, zmniejszając znacznie możliwość wystąpienia przerzutów w pozostałych węzłach drenujących chłonkę z danego obszaru. Umożliwia to odstąpienie od zabiegu usunięcia wszystkich węzłów chłonnych danego regionu (tzw. limfadenektomia regionalna).

Brak ogniska nowotworowego w SLN nie wyklucza jednak całkowicie powstania przerzutów odległych oraz bliskich, rozsianych poprzez układ krwionośny.

http://portal.abczdrowie.pl/co-to-jest-wezel-wartowniczy

BI-RADS

Klasyfikacja stosowana do opisu zdjęć mammograficznych. Jest to skala oceny zmian występujących w piersiach określająca stopień ryzyka choroby nowotworowej. Celem skali BIRADS jest ujednolicenie opisów badań ,łatwość prowadzenia baz danych Jak i standaryzacja zaleceń postępowania z pacjentkami.
Kategoria 0 – wymaga dalszych badań celem określenia kategorii tzw. diagnostyka nie zakończona
Kategoria 1 – mammografia prawidłowa
Kategoria 2 – zmiana łagodna
Kategoria 3 – zmiana prawdopodobnie łagodna
Kategoria 4 – zmiana podejrzana
Kategoria 5 – zmiana o wysokim prawdopodobieństwie raka

Błona podstawna

Błona podstawna (membrana basali) to warstwa komórek tworzących ścianę przewodu mlekowego. Stanowi barierę dla komórek rosnących wewnątrz przewodów.

Brachyterapia

Brachyterapia (brachy, z greckiego – z bliska) jest jedną z metod radioterapii nowotworów. Wykorzystuje się w niej energię fotonów lub cząstek pochodzącą z rozpadu izotopów promieniotwórczych umieszczanych w guzie lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Skutkiem umieszczenia izotopu w obrębie guza lub jego otoczeniu jest możliwość precyzyjnej koncentracji wysokiej dawki promieniowania w bezpośrednim sąsiedztwie izotopu – w większym stopniu niż przy użyciu napromieniania wiązkami zewnętrznymi

Zwiększa to odsetek kontroli miejscowej, ponadto ze względu na fizyczne właściwości promieniowania (spadek natężenia dawki proporcjonalnie z kwadratem odległości od źródła) umożliwia lepszą ochronę otaczających zdrowych tkanek, w tym narządów krytycznych.

W raku piersi stosowana jako leczenie uzupełniające po wycięciu guza.

BRCA 1

Gen, którego mutacja odpowiedzialna jest za wystąpienie w grupie nosicielek podwyższonego ryzyka zachorowania na raka piersi (ok. 60%) i raka jajnika (ok. 40%).

BRCA 2

Gen, którego mutacja jest odpowiedzialna za wystąpienie w grupie nosicielek podwyższonego ryzyka zachorowania na raka piersi (ok. 50%) i raka jajnika (ok. 20%). Ponadto wystąpienie powyższej mutacji zwiększa ponad 200-krotnie ryzyko wystąpienia raka piersi u mężczyzn

C

Chemioterapia

Rodzaj leczenia systemowego (działającego na cały organizm), które polega na podawaniu silnie działających leków przeciwnowotworowych. Leczenie to ma na celu zniszczenie klinicznie niewykrywalnych mikroprzerzutów, które mogą istnieć już we wstępnych fazach rozwoju raka piersi. Wczesne zastosowanie leczenia systemowego może opóźnić lub zapobiec rozwojowi przerzutów. Leczenie to jest zalecane jedynie u chorych na inwazyjnego raka piersi:

  • z przerzutami do regionalnych pachowych węzłów chłonnych, poddanych radykalnemu leczeniu miejscowemu;
  • bez przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych, jeśli guz pierwotny w największym wymiarze miał > 2 cm;
  • bez przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych, jeśli guz pierwotny miał średnicę < 1 cm, w przypadku stwierdzenia niekorzystnych czynników rokowniczych;
  • miesiączkujących (w wieku < 50 lat), bez względu na zawartość receptorów estrogenowych i progestagenowych w komórkach;
  • pomenopauzalnych (w wieku > 50 lat), u których w komórkach raka nie stwierdzono występowania receptorów.

Chemioterapia jest toksyczna i u wielu chorych występują:

  • nudności,
  • wymioty,
  • wypadanie włosów,
  • neutropenia – związana z mielosupresyjnym działaniem cytostatyków; powoduje ona zwiększenie ryzyka infekcji.
  • zaburzenia miesiączkowania
  • wcześniejsza menopauza.

Systemowe leczenie uzupełniające powoduje wydłużenie czasu przeżycia całkowitego chorych na raka piersi. U chorych leczonych uzupełniająco względne ryzyko zgonu z powodu raka jest mniejsze o co najmniej 20% w porównaniu do chorych, które nie otrzymały takiego leczenia.

http://www.przychodnia.pl/rbt/index29.php3?d=6&t=29&p1=9

Chemioterapia indukcyjna

(chemia przedoperacyjna) – jest to leczenie systemowe stosowane przed operacją. Jeżeli zmiana nowotworowa jest duża (T3), są objawy zajęcia węzłów chłonnych nad- lub podobojczykowych albo znaleziono odległe przerzuty, to dzięki takiemu leczeniu bardzo często można doprowadzić do zmniejszenia nowotworu i bezpiecznego przeprowadzenia operacji.

Chemioterapia uzupełniająca

(adjuwantowa, pooperacyjna)- to leczenie systemowe stosowane po operacji usunięcia guza pierwotnego. Dobór właściwych leków zależy zawsze od ostatecznego wyniku badania mikroskopowego – od informacji znalezionych w raporcie patologa.

Cytostatyki

Grupa substancji naturalnych i syntetycznych używanych w chemioterapii nowotworów, działająca toksycznie na komórki nowotworowe charakteryzujące się szybkimi podziałami. Niestety leki te uszkadzają także inne szybko dzielące się, zdrowe komórki. Cytostatyki są przenoszone przez krew i dzięki temu mogą dotrzeć do komórek nowotworowych w obrębie całego organizmu

Ogólna zasada działania cytostatyków polega na zaburzaniu cyklu komórkowego i powodowaniu śmierci komórki lub zahamowaniu jej rozwoju i podziałów. Skuteczność leczenia zależy od stopnia w jakim populacja komórek nowotworowych zostanie zniszczona. Zwykle podczas jednej chemioterapii stosuje się kilka leków z różnych grup cytostatyków. Powoduje to zwiększenie skuteczności leczenia. Leki dobiera się tak, aby miały różny mechanizm działania (zabijały komórkę różnymi sposobami) i jednocześnie inne działania niepożądane, dzięki czemu unika się nasilenia tych samych efektów toksycznych.

http://www.rakpiersi.pl/articles,id,84.html

 

Czynnik wzrostu

Czynnik wzrostu – substancja chemiczna, wytwarzana przez organizm, która powoduje wzrost i podział komórki. Znajomość czynników wpływających na wzrost jest stosowana w leczeniu nowotworów jak również w leczeniu wspomagającym w onkologii.

http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=564

Czynniki ryzyka

Nie wszyscy ludzie w jednakowy sposób zagrożeni są zachorowaniem na raka, w tym także na raka piersi. Na większą lub mniejszą podatność na tę chorobę ma wpływ wiele czynników.

Czynniki o dobrze udokumentowanym wpływie w raku piersi to: płeć, czynniki geograficzne, genetyczne, wiek, przebieg miesiączkowania, zmiany łagodne w piersi, rak piersi drugiej, rak trzonu macicy, ekspozycja na promieniowanie jonizujące.

Czynniki o gorzej udokumentowanym wpływie to: zastępcza terapia hormonalna, doustne środki antykoncepcyjne, nadwaga, dieta wysokotłuszczowa, spożywanie alkoholu, palenie tytoniu, brak ruchu.

http://mediweb.pl/diseases/wyswietl_vad.php?id=599

http://linemed.pl/nhealth_guide/details/id,1150

D

Drenaż limfatyczny

Drenaż limfatyczny to rodzaj specjalistycznego masażu wspomagającego odpływ chłonki z kończyn. Masaż ten może być wykonywany przez wyspecjalizowanego masażystę lub specjalnym urządzeniem: rodzajem rękawa o automatycznym cyklu pompowania, dzięki czemu gromadząca się chłonka jest odprowadzana z kończyn.

Drenaż Redona

Drenaż Redona – jest stosowany przez pierwsze dni po mastektomii. Celem jest odprowadzenie wydzieliny pooperacyjnej i krwi, w celu zapobiegania powikłaniom pooperacyjnym.

Jest to najpopularniejszy w Polsce system drenażu ssącego. Składa się on z drenu z dużą ilością otworów w ścianie. Dren umieszcza się w przestrzeni z osobnego cięcia i mocuje nicią (bez przeszywania). W skład zestawu wchodzi również butelka ssąca z miękkiego tworzywa sztucznego przypominająca bidon. Butelkę ściska się i zakłada dren na końcówkę. Butelka powoli rozprężając się wytwarza podciśnienie, gromadząc jednocześnie wysięk. Po całkowitym rozprężeniu do drenu podłącza się nową butelkę. Dren utrzymuje się w ranie w zależności od ilości wydzieliny. Zbyt długo utrzymywany dren może działać jak ciało obce, a jednocześnie otwierać drogę infekcji.

Dysplazja

Dysplazja (z łacińskiego dysplasia) – jest to stan przejściowy pomiędzy rozrostem (hyperplazja) a nowotworem. Ten termin najlepiej opisuje zjawisko, w którym nabłonek rozrasta się, tworząc obraz mikroskopowy tkanki nowotworowej rozrastającej się w prawidłowych tkankach, lecz nie nacieka ich i nie daje przerzutów jak typowa tkanka nowotworowa.

Terminu tego używa się również dla określenia zmian proliferacyjno-zanikowych zachodzących w sutku pod wpływem zaburzeń hormonalnych. Z uwagi na to, że tego typu zmiany w sutku najczęściej nie są stanem przednowotworowym, nazywa się je łagodnymi dysplazjami sutka.

E

Ekspander

Pojemnik silikonowy służący do odtwarzania piersi poprzez rozprężanie tkanek.

Klasyczna metoda rekonstrukcji przy użyciu implantów polega na wszczepieniu ekspandera pod skórę i mięsień w miejsce po mastektomii. Taki ekspander to okrągła, silikonowa, początkowo pusta koperta zaopatrzona w wężyk i zastawkę, umieszczana pod skórą. Po zagojeniu rany, poprzez ten wężyk serią cotygodniowych wkłuć dodaje się fizjologiczny roztwór soli, który poprzez rozprężanie i rozciąganie tkanek tworzy lożę dla endoprotezy. Po osiągnięciu pożądanej objętości przeprowadza się kolejną operację – wymianę ekspandera na ostateczną endoprotezę, najczęściej wypełnioną silikonowym żelem. Tego typu rekonstrukcja polega więc na dwóch odrębnych operacjach w odstępie co najmniej kilku miesięcy.

Ekspanderoproteza

Dwukomorowy implant stosowany w operacjach odtwórczych piersi. Zewnętrzna – stała komora, wypełniona jest żelem silikonowym i druga komora wewnętrzna – rozpychająca. Wewnętrzna komora początkowo jest pusta, a następnie podczas jednego zabiegu zostaje wypełniona roztworem z soli fizjologicznej. Jeśli zajdzie potrzeba znacznego powiększenia piersi, lekarz dopełnia ekspander przy kolejnym mało inwazyjnym zabiegu. Ekspanderoproteza nie wymaga wymiany na endoprotezę i po ukończonym rozprężaniu pozostaje na stałe w ciele pacjenta.

http://czasnazmiane.pl/artykuly/Przeszczep_tkanki_tluszczowej/Ekspanderoprotezy___dwukomorowe_implanty_ze_zintegrowana_zastawka_magnetyczna.html

Endoproteza piersi

Implant – najczęściej wypełniony żelem silikonowym lub solą fizjologiczną wykorzystywany w rekonstrukcji piersi jednoczasowej lub odroczonej (jako ostateczna proteza piersi)

F

Faza S

Badanie polegające na oznaczeniu liczby komórek w fazie S.

Wynik mówi nam, jak szybko rośnie nowotwór (w Polsce rzadko wykonywane).

FISH

(fluorescencyjna hybrydyzacja in-situ)
Test FISH to badanie określające status receptora HER2 w komórce nowotworowej przy wykorzystaniu specjalnego fragmentu z fluorescencyjnym znacznikiem, który łączy się z DNA. Liczba sygnałów fluorescencyjnych określa nadmierną ekspresję receptora HER2.

Test określa, jak dużo kopii genu znajduje się w jądrze komórki. Jest to trudniejsza i droższa metoda, ale dokładnie precyzuje, czy mamy do czynienia z amplifikacja genu (za wartość graniczną przyjęto pięć kopii genu w jądrze).

Badanie FISH wykonuje się jako badanie dodatkowe w celu precyzyjnej oceny preparatu przy wyniku HER2 ++ , czyli w tak zwanej grupie granicznej, gdzie jednoznaczna ocena receptora jest utrudniona.

G

Gruczolakowłókniak

Łagodna zmiana w piersi. Najczęściej twardy, ruchomy, dobrze odgraniczony od otoczenia guzek. Rozpoznać go można dzięki badaniu USG i biopsji. Rzadko zawiera w sobie elementy raka. (fibroadenoma)

http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/gruczolakowlokniak-lagodny-guz-piersi-latwo-wykrywalny-w-samobadaniu_38476.html

Guz

Wyczuwalne zgrubienie, stwardnienie lub zmiana, którą można znaleźć wykonując badania (prześwietlenie, USG). Może być łagodny lub złośliwy. Guz złośliwy w obrębie piersi najczęściej nazywany jest rakiem.

Guz pierwotny

Ognisko nowotworu, które powstało jako pierwsze. Z tego miejsca mogą rozprzestrzeniać się komórki nowotworowe zarówno w obrębie najbliższego otoczenia, jak i drogą naczyń krwionośnych i chłonnych. Nie usunięcie guza pierwotnego niebezpiecznie zwiększa możliwość powstania odległych przerzutów i zmniejsza szansę na wyleczenie.

Guzy łagodne

Guzy, które nie zawierają komórek atypowych. W obrębie piersi to najczęściej torbiele i gruczolakowłókniaki.

http://www.chirurg.opole.pl/content/view/7/69/

H

Herceptyna

Trastuzumab – przeciwciało monoklonalne IgG1, łączy się ono z receptorem ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu (HER2), hamuje proliferacje komórek wykazujących ekspresję tego receptora

Wskazania: rak piersi z nadekspresją receptora HER2

Najczęstsze działania niepożądane:

  • uszkodzenie mięśnia sercowego,
  • duszność,
  • skurcz oskrzeli,
  • spadek ciśnienia tętniczego,
  • częstoskurcz,
  • gorączka,
  • bóle i sztywność mięśni

Nazwa handlowa (Producent): Herceptin (Roche).

http://www.forumzdrowia.pl/id,303,art,529,ptitle,trastuzumab-w-leczeniu-raka-piersi.htm

Hormonoterapia

Leczenie systemowe wpływające na funkcję hormonalną organizmu stosowane w przypadku raka hormonozależnego. W leczeniu raka piersi może to być operacyjne usunięcie jajników, naświetlanie ich, blokowanie receptorów hormonalnych ER i PgR lub zmienianie poziomu hormonów poprzez podawanie leków hormonalnych.

http://www.4lomza.pl/index.php?wiad=15736

http://www.czytelniamedyczna.pl/1495,hormonoterapia-raka-piersi.html

Hospicjum

Zespół ludzi składający się z lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty, psychologa, pracownika socjalnego, duchownego oraz wolontariuszy bez wykształcenia medycznego. , który we własnych ośrodkach lub w domu pacjenta sprawuje opiekę lub pomaga rodzinie i najbliższym w zajmowaniu się ciężko chorymi.

 

Hyperplazja

Hyperplazja (rozrost, z łacińskiego hyperplasia) – jest to mnożenie się komórek nienowotworowych. Może być wynikiem naturalnej reakcji organizmu na bodziec, typowym tego przykładem jest powiększenie węzłów chłonnych szyi z powodu zakażenia bakteryjnego gardła. Mnożące się limfocyty w węźle chłonnym powodują jego powiększenie. Hyperplazja nie daje przerzutów ani nie nacieka sąsiednich narządów, jednakże może być przyczyną miejscowych zaburzeń. Kolejnym przykładem, gdzie nie jest znany czynnik etiologiczny (sprawczy) może być łagodny przerost gruczołu krokowego. Powiększony gruczoł uciska cewkę moczową, powodując znaczne utrudnienie w oddawaniu moczu, a w końcowym stadium bezmocz i uszkodzenie nerek.

I

IHC

inaczej: badanie immunohistochemiczne
Jeden z testów, które pozwalają na wykrycie obecności receptora HER2 (produktu nadmiernej aktywności genu HER2, który występuje na powierzchni komórek nowotworowych). Podobną metodą IHC poszukuje się także mikroprzerzutów w pozornie niezmienionych węzłach chłonnych.

Wynik testu podaje się, używając określeń:

  • 0 – negatywny – brak nadekspresji,
  • (+) – negatywny – brak nadekspresji,
  • (++) – graniczny – należy przeprowadzić test metodą FISH,
  • (+++) – pozytywny – silna nadekspresja Her2

In situ

Łacińskie określenie oznaczające “w miejscu”; guz, który jest ograniczony do określonego obszaru, nowotwór we wczesnej postaci, bez cech przekraczania błony podstawnej.

http://mediweb.pl/diseases/wyswietl_vad.php?id=600

Inhibitory aromatazy

Leki, które zmniejszają ilość hormonów (estrogenów) w organizmie. Są stosowane u kobiet po menopauzie, gdy receptory ER/PGR są dodatnie (+).

K

Kancerogeneza

Wieloetapowy proces powstawania nowotworu składający się z inicjacji, promocji i progresji

http://sakar.republika.pl/kancerog.htm

Komórki atypowe

Komórki, których budowa jest odmienna od prawidłowych, zdrowych komórek organizmu.

Komórki nowotworowe posiadają niebezpieczną zdolność do nieograniczonej liczby podziałów. Wynika to z ich charakterystycznych właściwości odróżniających je od komórek zdrowych. Wśród tych szczególnych cech należy wymienić: własną produkcję i wykorzystywanie czynników wzrostu, brak wrażliwości na sygnały blokujące wzrost, nieograniczony potencjał namnażania, unikanie apoptozy czyli naturalnej śmierci komórki, utrzymującą się angiogenezę (nowotworzenie naczyń krwionośnych), naciekanie tkanek i rozsiew.

Kwadrantektomia

Jeden ze sposobów operacji oszczędzającej. Podczas kwadrantektomii usuwa się więcej tkanki niż podczas zabiegu szerokiego wycięcia guza. Po zabiegu zoperowana pierś jest mniejsza; może również pozostać zagłębienie.

http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=551

L

Lapatinib

Lek przeciwnowotworowy stosowany w leczeniu onkologicznym guzów litych takich jak: rak piersi, rak płuca. 13 marca 2007 roku lek ten został zaaprobowany przez FDA do leczenia zaawansowanych przypadków raka piersi – raka z przerzutami w połączeniu z chemioterapią przy użyciu kapecitabiny, po wczesniejszym stosowaniu trastuzumabu (Herceptyna), antracyklin i taxanów. Nazwy handlowe: Tykerb (USA), Tyverb (Europa). Lapatinib jest inhibitorem podwójnej wewnątrzkomórkowej kinazy tyrozynowej receptora naskórkowego czynnika wzrostu (EGFR, ErbB-1) oraz receptora HER2/neu (ErbB-2) komórek nowotworowych.

U pacjentek HER2+ z rakiem sutka z przerzutami dodanie lapatinibu do standardowej terapii spowolniło wzrost guza.

http://www.doz.pl/leki/p8764-Tyverb

Leczenie celowane

Leczenie celowane jest oprócz chemioterapii i hormonoterapii formą systemowego leczenia nowotworów. Postęp w zrozumieniu biologii guza: mechanizmów naciekania, proliferacji, angiogenezy i powstawania przerzutów pozwolił na powstanie leków wybiórczo hamujących komórkowe szlaki przekazywania sygnału. W raku piersi terapie celowane blokują dwa główne szlaki sygnałowe pobudzające rozwój nowotworu: związane z receptorami naskórkowego czynnika wzrostu (głównie HER2/neu — human epidermal growth factor receptor 2) i naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu (VEGF, vascular endothelial growth factor).

http://pulsmedycyny.pl/2581524,77487,terapie-celowane-w-onkologii-za-czy-przeciw

Leczenie skojarzone

W onkologii: leczenie nowotworów za pomocą różnych metod (chirurgia, radioterapia, chemioterapia, hormonoterapia) stosowanych w różnej kolejności w zależności od typu i zaawansowania choroby.

Leczenie systemowe

Różne metody leczenia stosowane do zniszczenia komórek nowotworowych w całym organizmie. Może to być chemioterapia, hormonoterapia i immunoterapia.

Limfa

Płyn śródtkankowy powstały na skutek przesączania się osocza krwi z naczyń włosowatych do przestrzeni międzykomórkowych. Osocze stanowi jej część płynna, w której zanurzone są leukocyty. Limfa, obmywając wszystkie komórki organizmu, dostarcza im substancji odżywczych oraz zwalcza inwazje bakteryjne. Z przestrzeni międzykomórkowych limfę zbierają przewody chłonne, wpadające do żyły głównej układu krwionośnego i w ten sposób płyny limfatyczne powracają do krwioobiegu. Funkcje: rozprowadza po organizmie limfocyty zabierane z węzłów chłonnych. Bierze także udział w transporcie tłuszczów pokarmowych stąd lekko żółtawe zabarwienie, ta część limfy rozpoczyna bieg od jelita cienkiego. Pełni istotną rolę w mechanizmach obronnych organizmu przed zakażeniami, ponieważ bakterie, a nawet komórki nowotworowe, zanim dostaną się z tkanek do krwi, zostają zatrzymane w węzłach chłonnych. (chłonka)

http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=541

Limfangiektomia pachowa

Jest to usunięcie pachowego układu chłonnego (drogi chłonne i węzły chłonne), np. jako element zabiegu operacyjnego.

Linia cięcia

Najbardziej zewnętrzny fragment tkanki wyciętej wraz z guzem. Może być wolna od nacieku nowotworowego – nie ma w jej obrębie komórek raka; może być bardzo blisko tkanki nowotworowej; może przechodzić przez nowotwór i wtedy znajdują się w niej komórki nowotworowe. (margines, granica)

M

Makroprzerzut

Ognisko nowotworu złośliwego o rozmiarze powyżej 2 mm.

Mammografia

Mammografia to badanie struktury piersi z zastosowaniem promieni rentgenowskich. Za pomocą mammografii można wykryć na zdjęciu zmiany odpowiadające zwapnieniu w tkance gruczołowej piersi lub w naczyniach krwionośnych mogących być miejscem powstania nowotworu złośliwego. Badania mammograficzne są wykonywane na zlecenie lekarza lub w programie przesiewowym. U niektórych kobiet tkanka gruczołowa piersi może być tak zwłókniała, że trudno ją ocenić za pomocą mammografii. Wtedy zalecana jest ultrasonografia piersi.

 

Markery nowotworowe

Markery to substancje, których zwiększone stężenie we krwi można powiązać z toczącym się w organizmie procesem nowotworowym. Są charakterystyczne dla konkretnych nowotworów (np. płuc, jądra, jajnika), choć niektóre mogą być wydzielane przez kilka różnych. Marker u osób zdrowych powinien być w normie, a u osób chorych powyżej normy. Niestety, warunki te spełniają tylko niektóre: HCG w ciążowej chorobie trofoblastycznej (nowotwór rozwijający się z niektórych komórek łożyska) , HCG i AFP w zarodkowych nowotworach jądra i jajnika oraz PSA w raku prostaty (sterczą). Niska czułość innych markerów nie pozwala na wykorzystanie ich w badaniach profilaktycznych.

http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/markery-nowotworowe-wskazniki-nowotworowe-wykrywacze-raka_34026.html

http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/markery-nowotworowe-antygeny-nowotworowe-substancje-obecne-we-krwi-chorych-na-raka_36012.html

Mastektomia

Chirurgiczne usunięcie gruczołu piersiowego najczęściej z powodu raka piersi.

Wyróżniamy mastektomię radykalną, prostą, profilaktyczną, toaletową.

Mastektomia profilaktyczna

Usunięcie zdrowego gruczołu piersiowego u osoby zagrożonej wystąpieniem raka piersi (np. po przebyciu raka drugiej piersi i stwierdzenia mutacji genu)

Mastektomia prosta

Usunięcie gruczołu piersiowego z zachowaniem węzłów chłonnych.

Mastektomia radykalna

Usunięcie gruczołu piersiowego wraz z węzłami chłonnymi dołu pachowego. Najczęstszą metodą wykonania mastektomii radykalnej jest metoda Pateya, rzadziej stosowana metoda Halsteda.

Mastektomia radykalna metodą Halsteda

Usunięcie całego gruczołu piersiowego razem z mięśniami piersiowymi i węzłami chłonnymi pachy. Stosowana w przypadkach naciekania nowotworu na mięśnie.

Mastektomia radykalna metodą Pateya

Usunięcie całego gruczołu piersiowego z węzłami chłonnymi pachy.

Mastektomia radykalna zmodyfikowana

Usunięcie gruczołu piersiowego metodą Pateya oszczędzając mięśnie klatki piersiowej.

http://www.echirurgia.pl/sutek/zmodyfikowana_radykalna_mastektomia.htm

Mastektomia toaletowa

Wykonywana u osób z zaawansowanym rakiem piersi oraz w przypadku raka owrzodziałego.

Mastopatia

Zmiany zwyrodnieniowe, włóknisto-torbielowate sutka. Przyczyną są zaburzenia hormonalne występujące najczęściej u kobiet między 45 a 55 rokiem życia. Następuje wówczas przerost tkanki nabłonkowej i łącznej zrazików i przewodów sutka. Następstwem tego procesu są włóknisto-torbielowate zgrubienia, guzki oraz torbiele wypełnione płynem. Wielkość ich dochodzi czasami do kilku centymetrów. Nie dają żadnych dolegliwości (mogą wystąpić bóle piersi w okresie przed miesiączką), nie trzeba ich też usuwać.

Należy jednak pamiętać, że niektóre zmiany mastopatyczne mogą zwiększać ryzyko rozwoju zamian nowotworowych, dlatego co jakiś czas wskazane jest wykonanie badania kontrolnego (USG, mammografia w zależności od wieku kobiety). W niektórych przypadkach może być konieczna biopsja, a jej wynik może przesądzić o decyzji usunięcia torbieli.

Torbiele wymagają usunięcia, gdy badanie płynu przyniesie wyniki wskazujące na wielotorbielowatą postać choroby obarczonej zwiększonym ryzykiem rozwoju raka, w przypadku krwistego charakteru płynu, oraz kiedy zmiana powraca w dość krótkim czasie.

http://portal.abczdrowie.pl/co-to-jest-mastopatia

Mikroprzerzut

Ognisko nowotworu złośliwego o bardzo małym rozmiarze. Znaleziony w badaniu mikroskopowym ma średnicę 0,2 do 2 mm. Mniejsze można rozpoznać stosując tylko odpowiednie techniki biologii molekularnej.

Mikrozwapnienia

Złogi wapnia występujące w tkance piersi. Mogą być pojedyncze, rozsiane (po przebytych stanach zapalnych lub w ich trakcie) lub tworzące skupiska. Mogą mieć charakter zmian łagodnych lub złośliwych. Szczególnie mikrozwapnienia tworzące skupiska są wskazaniem do wykonania biopsji w celu wykluczenia zmian nowotworowych.

Mutacja genetyczna

Zmiana materiału genetycznego, która może dotyczyć pojedynczego genu lub chromosomu. Jeśli nastąpi w komórce płciowej (gamecie), to jest dziedziczna, a jeśli w komórce somatycznej, to się nie dziedziczy. Do mutacji genetycznej może dojść pod wpływem różnych czynników. Jeśli mutacja dokonuje się samoistnie, bez udziału określonego czynnika, to się nazywa mutacją spontaniczną. Dochodzi wtedy do zmiany genu w tzw. formę alleliczną. Proces zmian zachodzących w materiale genetycznym pod wpływem określonego czynnika, określanego jako mutagen, nazywamy mutagenezą.

W naszych organizmach nieustannie przebiega proces podziału komórek. Jest on podstawą regeneracji naszych tkanek, gojenia się ran oraz złamań, jak również „produkcji” plemników i komórek jajowych. Podczas wszystkich tych procesów następuje każdorazowo podwojenie nici DNA (tzw. replikacja). Ten proces powielania naszego materiału genetycznego jest w istocie bardzo precyzyjny. Niestety, czasami enzym odpowiedzialny za usuwanie błędów (polimeraza) „myli się” i odcinek DNA pozostaje zmieniony. Taka trwała zmiana, która jest powielana podczas kolejnych podziałów, nazywana jest właśnie mutacją.

http://www.biomedical.pl/slownik-medyczny/mutacja-genetyczna-464.html

N

Naciekanie naczyń chłonnych lub krwionośnych

Nowotwór, jeśli ma do tego odpowiednie warunki, ciągle rośnie. Początkowo rozprzestrzenia się w obrębie tkanki macierzystej, rozpychając jej komórki oraz struktury pozakomórkowe, albo je naciekając i niszcząc. Nadal rosnąc wykracza następnie poza jej granice, niejednokrotnie deformując narząd i upośledzając jego czynność. Niektóre komórki nowotworu mogą odrywać się od głównej jego masy i przenikać do naczyń chłonnych lub krwionośnych tzn. naciekać je.

Naczynia chłonne

Łac. vasa lymphatica – są częścią układu limfatycznego. Odprowadzają one nadmiar płynu, czyli chłonki, z tkanek organizmu do krwi. Chłonka przesącza się do naczyń chłonnych przez ich cienkościenne zakończenia, tj. włośniczki chłonne oraz ujścia naczyń chłonnych. Następnie trafia do niewielkich narządów zwanych węzłami chłonnymi, gdzie jest oczyszczana, zanim powróci do krwi.

http://cc1sk.w.interia.pl/limfatyczny.htm

    Można je podzielić na:

  • włosowate naczynia limfatyczne – zaczynają się ślepo, zbudowane są ze śródbłonka, są cienkie, znajdują się w tkankach.
  • przewody limfatyczne – powstają na skutek połączenia naczyń limfatycznych włosowatych, mają grube ściany, w środku mają zastawki, które chronią przed cofaniem się limfy. Jest to element odróżniający od naczyń włosowatych, nawet przy identycznej średnicy. Największy przewód limfatyczny to przewód piersiowy, który uchodzi do lewego kąta żylnego (w miejscu połączenia żyły szyjnej wewnętrznej lewej z żyłą podobojczykową lewą).
    Natomiast pod względem umiejscowienia naczynia chłonne można podzielić na 4 grupy:

  1. Naczynia chłonne szyi odprowadzają chłonkę z głowy i szyi.
  2. Naczynia chłonne klatki piersiowej odprowadzają chłonkę z kończyn górnych i klatki piersiowej.
  3. Naczynia chłonne jamy brzusznej odprowadzają chłonkę ze wszystkich narządów jamy brzusznej, w tym żołądka, wątroby, trzustki i jelit.
  4. Naczynia chłonne miednicy odprowadzają chłonkę z dolnej części tułowia.

Navelbina

Winorelbina – alkaloid, wykazuje działanie antymitotyczne przez co następuje zahamowanie podziału i śmierć komórki.

Wskazania: niedrobnokomórkowy rak płuca, rak piersi.

Najczęstsze działania nieporządane: mielotoksyczność, zakażenia, nudności, wymioty, biegunka, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, zniesienie odruchów kostno-stawowych, utrata włosów, zmęczenie, gorączka, bóle stawów obejmujące bóle szczęk, bóle mięśniowe, bóle klatki piersiowej, bóle w obrębie nowotworu, reakcje alergiczne.

http://www.doz.pl/leki/p2342-Navelbine

Nieoperacyjny guz

Brak możliwości wykonania zabiegu operacyjnego guza z powodu rozległego zaawansowania miejscowego (naciekanie okolicznych narządów)

Nowotwór

Nieprawidłowa tkanka, która powstała ze zmienionych zdrowych komórek. Rośnie szybko i nie poddaje się żadnej kontroli.

O

Obrzęk limfatyczny

(Łac. lymphoedema) polega na gromadzeniu się bogatobiałkowego płynu śródmiąższowego w skórze i tkance podskórnej. Taka sytuacja ma miejsce kiedy przeciążone lub niewydolne naczynia limfatyczne ulegają zatkaniu przez nadmiar chłonki i zawartych w niej odpadków metabolicznych. Gdy nieznana jest przyczyna lub obrzęk rozwija się jako wynik wrodzonych dysfunkcji limfatycznych, mówimy o obrzęku pierwotnym. Natomiast, jeśli znamy przyczyny, określamy go jako obrzęk wtórny.

Powikłaniem występującym po terapii przeciwnowotworowej jest obrzęk chłonny kończyny górnej. Ten rodzaj obrzęku dotyczy przede wszystkim pacjentów po operacyjnym usunięciu guza piersi wraz z węzłami chłonnymi pachowymi. Inną przyczyną powstania obrzęku są naświetlania. Energia promienista ma niezwykle szkodliwe działanie na naczynia chłonne i węzły, prowadzi do nasilonego włóknienia, usztywnienia i uszczelnienia ścian naczyń chłonnych. Podobne procesy zachodzą także w węzłach chłonnych.

Celem leczenia jest stabilizacja obrzęku, jego zmniejszenie oraz zmniejszenie zniekształcenia kończyny, poprawienie komfortu życia pacjenta, a także zapobieganie i leczenie powikłań z aktywną współpracą pacjenta. Wyleczenie i całkowity powrót do zdrowia w obrzęku limfatycznym są obecnie trudne do osiągnięcia. Jeśli choroba jest nieleczona, pogorszenie może postępować. Elementami leczenia, umożliwiającymi uzyskanie założonych celów, jest pielęgnacja skóry, ucisk i opatrywanie bandażami o niskim stopniu rozciągliwości, masaż limfatyczny oraz ćwiczenia rehabilitacyjne.

http://www.limfatyczny.pl/ http://centrumflebologii.pl/obrzeklimfatyczny

Onkogeny

Dosłownie – geny nowotworów. Powstają z protoonkogenów, normalnie biorących udział w regulacji podziałów komórkowych np. w transdukcji sygnałów np. jako czynniki transkrypcyjne. Mutacja zachodząca w protoonkogenie przekształca go w onkogen. Produkt onkogenu pozostaje stale w aktywnej formie, prowadząc do niekontrolowanej proliferacji. Komórka, w której dochodzi do niekontrolowanego wzrostu uległa transformacji nowotworowej. Proces przekształcenia protoonkogenu w onkogen nazywamy onkogenezą.

http://www.wiw.pl/biologia/genetyka/JezykG…;cp=1&ce=41

Operacja oszczędzająca

(BCT z ang. breast conserving treatment) – zabieg polegający na usunięciu jedynie fragmentu piersi wraz z guzem nowotworowym. Operacja oszczędzająca pierś może być przeprowadzona z zachowaniem węzłów chłonnych pachowych. Przedtem jednak musi być zbadany węzeł chłonny wartowniczy.

    Operację oszczędzającą pierś można przeprowadzić, gdy:

  • średnica guzka nie przekracza 2–3 cm, a więc w tzw. wczesnym stadium choroby w mammografii widoczne jest tylko jedno ognisko nowotworu;
  • guz nie stanowi znacznego fragmentu piersi. Gdy pierś jest drobna, nawet kilku- centymetrowy guzek może stanowić istotną jej część. Wielkość piersi jest ważna, ponieważ pozwala usunąć guz z właściwym marginesem zdrowej tkanki;
    Operacji oszczędzającej nie wykonuje się gdy:

  • rak jest wieloośrodkowy
  • są rozległe mikrozwapnienia
  • guz jest zbyt duży
  • kobieta przebyła napromienianie obu piersi
  • występują schorzenia tkanki łącznej – mogą wywołać w operowanej piersi znaczne zwłóknienie tkanki
  • pacjentka jest w ogólnie złym stanie (choroby płuc, serca).
    W opinii kobiet metoda BCT ma wiele zalet:

  • daje pewność, że nowotwór zaatakował tylko pierś
  • operacja trwa krócej niż zabieg radykalny zmniejsza się ryzyko powikłań pooperacyjnych na piersi i pod pachą pozostaje niewielka blizna
  • po zabiegu nie jest konieczna długotrwała rehabilitacja ręki.

http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/rak-piersi-operacje-oszczedzajace-piersi_35516.html

P

Pageta choroba

Szczególna postać raka gruczołu sutkowego występująca w otoczeniu brodawki sutkowej, zwykle jednostronnie, pod postacią przypominającą wyprysk, a różniąca się od niego tylko większym naciekiem wykwitu. O rozpoznaniu decyduje badanie histopatologiczne.

http://www.echirurgia.pl/sutek/postacie_raka_sutka.htm

Paliatywne leczenie

Stosowanie środków lub zabiegów leczniczych przynoszących ulgę w dolegliwościach, bez wpływu na przyczynę czy mechanizm choroby; od 2000 w Polsce (od 1987 w W. Brytanii) medycyna paliatywna została uznana za specjalność; stawia sobie za cel poprawę jakości życia, a nie jego przedłużanie kosztem dodatkowych cierpień; miejscem opieki paliatywnej najczęściej hospicjum

http://www.onkonet.pl/dp_oppaliatywna.html

 

Patolog

Lekarz specjalista zajmujący się rozpoznawaniem, klasyfikacją i czynnikami prognostycznymi chorób na podstawie zmian morfologicznych w tkankach i narządach. Patomorfolog wykorzystuje szeroki zestaw metod: biopsję, mikroskopię wraz z cyfrową analizą obrazu, mikroskopię wirtualną, telemedycynę, cytochemię i histochemię, biologię molekularną i in. Obecnie patomorfologia jest częścią bardziej ogólnej nauki o chorobach (patologii), niezastąpioną zwłaszcza we współczesnej diagnostyce chorób nowotworowych.

Piętra pachy

Chłonka odprowadzana z kończyn górnych i klatki piersiowej przechodzi przez węzły chłonne pachowe. Zebrane są one w trzech grupach zwanych „piętrami”: dolnym, środkowym i górnym.

http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=541

Płat TRAM

Łac. transversus restus abdominis muszle

Płat skóry, tłuszczu i mięśni podbrzusza wykorzystywany do rekonstrukcji gruczołu piersiowego po operacji mastektomii. Płat przenosi się na klatkę piersiowa pod skórą. Aby przeszczepiany płat nie obumarł, naczynia krwionośne można pozostawić (płat uszypułowany) lub całkowicie odciąć, a następnie wszczepić do naczyń klatki piersiowej lub naczyń poniżej dołu pachowego (wolny płat TRAM)

Odtworzenie piersi za pomocą płatów TRAM jest najskuteczniejsze u pacjentek o średniej budowie ciała. Ponadto może być niewskazane u pacjentek, które wcześniej przeszły zabiegi na jamie brzusznej.

Popromienny odczyn

Działanie uboczne promieniowania jonizującego. Pojawia się na skórze lub w tkankach i narządach leżących w bliskim sąsiedztwie struktur napromienianych. We wczesnym okresie jest to zaczerwienienie lub przebarwienie skóry. Później dochodzić może do włóknienia. Skutkiem odczynu popromiennego w przebiegu leczenia raka piersi może być nasilony obrzęk limfatyczny kończyny górnej po stronie operowanej i napromienionej na okolicę węzłów chłonnych pachowych.

http://www.nowotworowe.pl/wczesny_odczyn_popromienny_radioterapii.htm

Port naczyniowy

Podskórny, trwały dostęp do żylnych naczyń krwionośnych. Składa się z komory z silikonową membraną, oraz dołączonego cewnika prowadzącego zwykle do prawego przedsionka lub żyły głównej górnej. Implantacja portu naczyniowego jest zabiegiem chirurgicznym. Komora portu umieszczana jest najczęściej w dole podobojczykowym.

Poprzez wkłucie do komory portu za pomocą do tego przeznaczonej igły, zakończonej przewodem z jednokierunkową zastawką zabezpieczającą przed zassaniem powietrza, uzyskuje się dostęp do centralnych naczyń żylnych, poprzez który możliwe są zarówno infuzje, jak i aspiracja krwi. Silikonowa membrana może być nakłuwana ponad 3000 razy. Prawidłowo założony i obsługiwany port można wykorzystywać przez kilka lat, następnie usuwany jest chirurgicznie

Port naczyniowy jest trwałym dostępem dożylnym implantowanym pacjentom, u których istnieje potrzeba długotrwałej terapii dożylnej, np. chemioterapii, pobierania krwi do badań, żywienia pozajelitowego i antybiotykoterapii. Leki podawane do żył centralnych szybko mieszają się w dużej ilości krwi, co redukuje miejscowe reakcje uboczne często spotykane przy podaży niektórych substancji do żył obwodowych oraz znamiennie szybciej docierają do tkanek.

Wszystkie elementu portu umieszczone są pod skórą, żadna część nie ma styczności ze środowiskiem zewnętrznym. Zmniejsza to ryzyko zakażenia szerzącego się wzdłuż cewnika, co bywa dużym problemem w przypadku tradycyjnych metod dostępu zarówno do żył centralnych, jak i obwodowych. Przede wszystkim jednak wszczepiony port umożliwia pacjentowi prowadzenie normalnego życia, nie stwarza żadnych ograniczeń w jego aktywności czy zabiegach higienicznych.

http://www.onkonet.pl/dp_port_dozylny.php

 

Potrójnie ujemny rak piersi

Triple negative breast cancer – zdefiniowany jako pozbawiony receptorów hormonalnych oraz HER-2 –ujemny. Ta podgrupa obejmuje około 15 % wszystkich podtypów raka piersi. Częściej zdarza się u kobiet pochodzenia afrykańskiego i afro – amerykańskiego, które są w wieku przedmenopauzalnym. Z powodu braku specyficznych wytycznych co do leczenia dla tej grupy pacjentek, potrójnie negatywny rak piersi jest leczony standardowo.

Progresja choroby nowotworowej

Progresja choroby (progression of the disease) – zwiększenie się wielkości guza o ponad 25 proc. lub pojawienie się nowych ognisk nowotworu. Postępujący proces rozwoju choroby nowotworowej.

Przeciwciała monoklonalne

(mAb – ang. Monoclonal AntiBodies) – zbiór przeciwciał, które wykazują jednakową swoistość względem danego antygenu i ewentualnie takie samo lub podobne powinowactwo. Nazwa wywodzi się stąd, że wszystkie takie przeciwciała są otrzymywane z jednego klonu limfocytów B.

Przeciwciała monoklonalne zostały otrzymane po raz pierwszy przez Cesara Milsteina oraz Georges’a Koehlera w 1975 roku. Są stosowane w diagnostyce w wielu metodach badawczych, próbuje się także stosować je w nowych metodach terapeutycznych, zwłaszcza dotyczących leczenia nowotworów.

Przeciwciała monoklonalne skierowane są przeciw komórkowym czynnikom wzrostu lub ich receptorom. Przeciwciało dopasowuje się do antygenu, blokując w ten sposób działanie danego czynnika, co w znaczący sposób zmniejsza aktywność komórki nowotworowej.

Przeciwciała monoklonalne są aktywne tylko w guzach, które posiadają na powierzchni komórek miejsca wiążące te przeciwciała. Nie wszystkie nowotwory wykazują taką aktywność. Bardzo dobrym przykładem jest tu rak piersi. Okazuje się, że 25-30% wszystkich raków piersi posiada wysoką aktywność genu nazwanego genem Her-2. Przeciw receptorowi Her-2 wykorzystuje się humanizowane przeciwciało monoklonalne Trasuzumab (Herceptyna). Zastosowanie Herceptyny w skojarzeniu z cytostatykami aktywnymi w raku piersi wzmacnia działanie cytostatyków i znacznie poprawia wyniki leczenia.

Kolejne przeciwciało monoklonalne, stosowane również w raku piersi, Bevacizumab (Avastin) skierowany jest przeciw naczyniowo-śródbłonkowemu czynnikowi wzrostu (VEGF) blokując w ten sposób sygnał do powstawania naczyń krwionośnych wokół guza. Komórka nowotworowa pozbawiona sieci naczyń obumiera.

http://www.biotechnolog.pl/slownik-31.htm

Przerzuty nowotworowe

(Łac. metastases) – guzy wtórne nowotworów złośliwych powstałe z komórek pochodzących z guzów pierwotnych.

    Zgodnie z międzynarodową klasyfikacją TNM rozróżnia się przerzuty:

  • miejscowe, które powstają w bezpośredniej bliskości guza pierwotnego, ale również poza granicami narządu. Takim przerzutom sprzyjają nakłucia i cięcia tkanki nowotworowej. Przerzut ma charakter wszczepiony.
  • regionalne, które powstają, gdy komórki nowotworowe dostaną się do naczyń chłonnych i osiądą w najbliższych węzłach chłonnych właściwych dla danego narządu. Przerzuty limfopochodne. Kategoria N w klasyfikacji TNM.
  • oddalone, które tworzą się, gdy rozrastający się guz uszkadza ściany sąsiednich naczyń krwionośnych. Komórki nowotworu dostają się do krwi i wędrują z nią do innych części ciała, tworząc tam nowe guzy. Przerzuty krwiopochodne. Kategoria M w klasyfikacji TNM.

http://www.nowotworowe.pl/przerzuty_nowotworowe_do_watroby.htm

Przewody mlekowe

Cienkie kanaliki, przez które pokarm spływa z gruczołów do brodawki sutkowej.

Kobieca pierś zbudowana jest ze zrazików (gruczołów mlecznych), przewodów mlecznych łączących zraziki i brodawkę oraz tkanki podporowej (tkanki tłuszczowej i więzadeł otaczających przewody i zraziki, naczyń krwionośnych i limfatycznych).

http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=540

R

Radioterapia

Metoda leczenia za pomocą promieniowania jonizującego (np. promieni Roentgena, gamma, radu czy kobaltu). Stosowana w onkologii do leczenia choroby nowotworowej oraz łagodzenia bólu związanego z rozsianym procesem nowotworowym, np. w przerzutach nowotworowych do kości. Radioterapia jest podspecjalnością lekarską w obrębie onkologii.

Stosowanie napromieniania wymaga precyzyjnego ustalenia dawki i pola naświetlań, by zminimalizować uszkadzanie zdrowych tkanek. Jest to zadanie onkologów radioterapeutów

    Ze względu na sposób napromieniania radioterapię dzielimy na:

  • brachyterapię, BTH: leczenie przy użyciu źródła promieniowania znajdującego się w bezpośrednim kontakcie z guzem;
  • teleradioterapię, RTH: leczenie z zastosowaniem źródła umieszczonego w pewnej odległości od tkanek. z zastosowaniem przyspieszaczy liniowych i bomb kobaltowych
  • radioterapię systemową – radiojod do wypicia, leczenie np. raka tarczycy

Leczeniem izotopami promieniotwórczymi: (np. jodem lub strontem radioaktywnym) zajmuje się medycyna nuklearna

      Podział radioterapii ze względu na stan pacjenta:

    • radioterapia radykalna: ma na celu napromieniowanie guza i/lub jego okolicy w celu jego zniszczenia;
    • radioterapia paliatywna: ma na celu łagodzenie bólu spowodowanego chorobą nowotworową w przypadku gdy wyleczenie pacjenta jest już niemożliwe;
    • radioterapia objawowa: ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych spowodowanych przerzutami.

po zabiegu operacyjnym – może być wznowa – doleczenie pacjenta promieniami, chory w bardzo złym stanie

http://policzmysie.pl/poradnik/radioterapia/

Rak typu „comedo”

Nieinwazyjna, czopiasta postać raka wewnątrzprzewodowego, szybko rosnąca, ale nietworząca przerzutów.

Rak brodawczakowaty

Carcinoma papillare
Typ raka nieinwazyjnego nabłonkowego rosnącego na powierzchni błon śluzowych, który nie tworzy przerzutów i rośnie wolno.

Rak cewkowy

Carcinoma tubulare
Odmiana raka przewodowego inwazyjnego, stanowiąca około 2% wszystkich przypadków raka piersi. Przypisuje mu się nieznacznie lepsze prognozowanie oraz niższe prawdopodobieństwo przerzutów niż w przypadku przewodowego lub zrazikowego raka inwazyjnego porównywalnych rozmiarów

Rak koloidowy

Rzadki typ raka przewodowego inwazyjnego, nazywany również rakiem śluzowym, tworzący się z komórek rakowych produkujących gęsty śluz. Przypisuje mu się nieznacznie lepsze prognozowanie oraz niższe prawdopodobieństwo przerzutów niż w przypadku przewodowego lub zrazikowego raka inwazyjnego porównywalnych rozmiarów.

http://medtube.pl/patomorfologia/filmy-medyczne/3585-rak-koloidowy-histopatologia-piers

Rak lity

Typ nieinwazyjnego raka, który nie daje przerzutów i rośnie wolno.

Rak przedinwazyjny

Carcinoma praeinvasivum (in situ)
Rak, którego komórki pozostają w obrębie przewodów pokarmowych albo gruczołów mlecznych, nie przenikają ściany przewodów do tkanki tłuszczowej. Z reguły nie przerzuca się na inne organy.

http://leczenie-objawy.pl/rak-przedinwazyjny.htm

Rak rdzeniasty

Carcinoma medullare
Rodzaj inwazyjnego raka przewodowego charakteryzujący się wyraźną granicą pomiędzy zrakowaciałą i zdrową tkanką piersi. Do innych cech tego typu raka należy duży rozmiar chorych komórek oraz obecność komórek systemu odpornościowego na brzegach guza. Rak rdzeniasty stanowi około 5% wszystkich przypadków raka piersi. Przypisuje mu się nieznacznie lepsze prognozowanie (oszacowanie szans przeżycia) oraz niższe prawdopodobieństwo przerzutów niż w przypadku przewodowego lub zrazikowego raka inwazyjnego porównywalnych rozmiarów.

http://www.echirurgia.pl/sutek/postacie_raka_sutka.htm

Rak śluzowy

Carcinoma mucinosum
Typ raka inwazyjnego, który rozrasta się i tworzy przerzuty.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Rak_%C5%9Bluzowy_sutka

Rak wewnątrzprzewodowy

Carcinoma ductale in situ
Rak przedinwazyjny, który rośnie wewnątrz przewodów mlekowych. Zwykle nie daje przerzutów. Istnieje kilka postaci tego nowotworu (sitowaty, brodawczakowaty, koloidowy, ,comedo”).

http://portal.abczdrowie.pl/pytania/jaki-to-rodzaj-raka-jaka-prognoza-i-jakie-dalsze-leczenie-powinno-byc-zastosowane

Rak zrazikowy in situ

Carcinoma lobulare in situ
Nieprawidłowe komórki rosnące wewnątrz gruczołów mlekowych (często w obu piersiach). Ich obecność wskazuje na wysokie ryzyko wystąpienia raka inwazyjnego.

http://medtube.pl/patomorfologia/filmy-medyczne/3579-rak-zrazikowy-in-situ-histopatologia-piers

Rak zrazikowy naciekowy (inwazyjny)

Carcinoma lobulare infiltrans (invasivum)
Rak inwazyjny powstający w zrazikach mlekowych
http://portal.abczdrowie.pl/pytania/histologiczny-rak-zrazikowy-naciekajacy

Receptory hormonalne (ER, PgR)

Maleńkie ,odbiorniki” w komórkach. Umieją odbierać ,sygnały” od hormonów, wydzielanych przez organizm i mogą na te sygnały odpowiadać. Pod ich wpływem komórki nowotworowe mogą się rozmnażać. Dzięki tym ,odbiornikom” można zahamować rozrost nowotworu podając odpowiednie leki hormonalne, które blokując receptory hamują wzrost raka.

Receptory estrogenowe (ER)

Specjalne białka związane z wnętrzem komórki, występujące w komórkach docelowych, wrażliwe na działanie danego hormonu. Pod ich wpływem komórki nowotworowe mogą się rozmnażać. Na receptory hormonalne można oddziaływać terapiami hormonalnymi, hamując rozwój nowotworu.

ER (+) oznacza, ze znaleziono takie receptory w komórkach nowotworu.

 

Receprotry progesteronowe (PR)

Receptory obecne na powierzchni komórek raka, do których może przyłączyć się progesteron – hormon produkowany przede wszystkim w jajnikach.

PgR (+) oznacza, że znaleziono takie receptory w komórkach nowotworu.

 

Regresja nowotworu

Zmniejszenie masy guza pod wpływem leczenia.

Rekonstrukcja piersi

Operacja odtwórcza piersi, po mastektomii. Rekonstrukcja piersi może być jednoczasowa: zabieg odtworzenia piersi odbywa się w jednym czasie z mastektomią; lub odroczona: zabieg odtwórczy ma miejsce po jakimś czasie od zakończenia leczenia. Rekonstrukcja piersi może być wykonana z zastosowaniem ekspandera tkankowego lub własnych tkanek.
http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=556
http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=557
http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=558
http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=556

Remisja (remissio)

Okres, który charakteryzuje się brakiem objawów chorobowych. Określenie to jest stosowane w odniesieniu do chorób przewlekłych o przebiegu nawracającym (np. hematologia, onkologia, psychiatria).

Rezonans magnetyczny (MRI, RM, tomografia rezonansu magnetycznego)

Jest główną metodą diagnostyki pierwotnych i wtórnych nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, nowotworów głowy i szyi, jak również do wykrywania i określania stopnia zaawansowania nowotworów złośliwych w miednicy małej. Do badania stosowany jest zazwyczaj środek cieniujący – gadolin. Pozwala on na uwidocznienie naruszeń ciągłości bariery krew-mózg, charakterystycznej dla naciekania nowotworowego. Technika rezonansu magnetycznego pozwala na szczegółowe określenie strefy obrzęku wokół zmiany nowotworowej, jak i samego guza, dzięki czemu pozwala określić stopień ucisku na rdzeń kręgowy. Uzyskiwanie obrazów o większej rozdzielczości niż przy tomografii komputerowej umożliwia precyzyjne określenie granic guza, zwłaszcza podczas planowania operacji.

Metoda jest bardzo przydatna w ocenie węzłów chłonnych, diagnostyce różnicowej naciekania splotu ramiennego, ściany klatki piersiowej i osierdzia.

Pozwala też na bardzo dokładne różnicowanie zmian popromiennych od nawrotu nowotworu, co ma istotne znaczenie w trakcie obserwacji po przebytym napromienianiu klatki piersiowej.

http://www.helimed.pl/rezonans_magnetyczny/rezonans_magnetyczny_helimed.html

Rokowanie

Przewidywanie prawdopodobnego przebiegu choroby/wyników leczenia. Rokowanie ustala się dopiero zazwyczaj po otrzymaniu wyników wszystkich badań diagnostycznych. Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania klinicznego choroby i odpowiedzi na leczenie.

http://www.forumzdrowia.pl/index.php?id=403&art=446

Rozsiew raka piersi

Podobnie jak wszystkie nowotwory złośliwe, również komórki raka piersi rozprzestrzeniają się z miejsca powstawania. Niektóre przechodzą do naczyń krwionośnych lub limfatycznych. Część tych komórek zagnieżdża się w różnych organach i zaczyna rosnąć. Takie miejsca wzrostu komórek nowotworowych to przerzuty. Aby leczenie raka piersi było skuteczne, niezbędne jest nie tylko usunięcie pierwotnego guza, ale również zniszczenie wszystkich przerzutowych (wtórnych) miejsc rozwoju raka. Najczęściej przerzuty raka piersi są umiejscowione w węzłach chłonnych dołu pachowego. Węzły chłonne są zajęte u 1 z każdych 3 kobiet z rakiem piersi.Rak piersi może się rozsiewać do innych organów, takich jak kości, wątroba i płuca. U kobiet z niedawno rozpoznanym rakiem piersi przerzuty są zazwyczaj mikroskopowe i nie można ich wykryć. Większości ośrodków zajmujących się leczeniem raka piersi nie wykonuje się rutynowo zaawansowanych badań w celu znalezienia przerzutów. Rozsiew bardzo małej liczby komórek do węzłów chłonnych jest rozpoznawany pod mikroskopem przez patomorfologa badającego wszystkie węzły chłonne usunięte podczas zabiegu. Jeżeli rak występuje w pasze, istnieje prawdopodobieństwo, że w mikroskopowych ilościach znajduje się w innych narządach .Leczenie farmakologiczne jest zazwyczaj podawane po zabiegu chirurgicznym, z zamiarem zniszczenia wszelkich mikroskopowych przerzutów.

http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=562

S

Samobadanie piersi

Badanie swojego ciała wykonywane przez pacjentkę lub jej partnera w celu wykrycia objawów raka .

 

Skala Bloom’a Richardsona

Metoda określania stopnia złośliwości nowotworu piersi. W klasyfikacji tej uwzględnia się zdolność tworzenia cewek, polimorfizm komórkowy i liczbę mitoz. każdy z tych elementów jest oceniany w skali trójstopniowej (od 1 do 3) i suma tych punktów stanowi podstawę określania stopnia złośliwości histologicznej od I do III. Stosowana jest również zmodyfikowana skala pięciostopniowa.

Skórki pomarańczy objaw

Objaw zapalnego raka piersi spowodowany obrzękiem i naciekaniem skóry przez raka sutka, skóra przypomina skórkę pomarańczy.

http://www.echirurgia.pl/slownik/skorka_pomaranczy.htm

Stan przedrakowy

Stanem przednowotworowym określa się taki proces patologiczny, w wyniku którego może rozwinąć się nowotwór. Stan ten w obrębie określonych tkanek zwiększa ryzyko rozwoju w nich nowotworu. Określenie to dotyczy dużej liczby stanów patologicznych. Należy zaznaczyć, że nie wszystkie one ulegają z jednakową częstością przemianie nowotworowej. W rozwoju stanów przednowotworowych istotną rolę odgrywają tzw. czynniki rakotwórcze. Wywołują one różne stany przednowotworowe, które mogą trwać nawet 20-30 lat.

    Ze względu na różnorodność rozwoju zmian przednowotworowych podzielono je na :

  • zmiany uważane za właściwe stany przednowotworowe, tj. takie, z których częściej rozwija się rak – zmiany te wymagają leczenia chirurgicznego;
  • zmiany, które są podłożem stanów przednowotworowych – leczenie polega na wyeliminowaniu czynników drażniących;
  • zmiany, które w istocie nie są stanami przednowotworowymi, ale w ich obrębie częściej rozwijają się nowotwory.

 

Stopień zaawansowania klinicznego nowotworu

Określenie wielkości guza nowotworowego, badanie węzłów chłonnych oraz ocena obecności przerzutów nowotworowych w innych miejscach organizmu.

    Klasyfikacja TNM

      Cecha T

    • Tx – nie można ocenić guza pierwotnego
    • T0 – nie stwierdza się obecności guza pierwotnego
    • Tis – rak przedinwazyjny (in situ): rak przewodowy (DCIS), rak zrazikowy (LCIS), choroba Pageta bez guza w gruczole piersiowym
    • T1 – guz wielkości do 2 cm
    • T1a – guz poniżej 0,5 cm
    • T1b – guz wielkości 0,5 – 1,0 cm
    • T1c – guz wielkości 1,0 – 2,0 cm
    • T2 – guz wielkości 2,0 – 5,0 cm
    • T3 – guz wielkości powyżej 5 cm
    • T4 – guz każdej wielkości naciekający ścianę klatki piersiowej lub skórę
    • T4a – naciekanie ściany klatki piersiowej (żebra, mięśnie międzyżebrowe, mięsień zębaty przedni, lecz nie mięśnie piersiowe)
    • T4b – naciekanie skóry (obrzęk – objaw skórki pomarańczowej, owrzodzenie, guzki satelitarne w skórze tej samej piersi. Za naciekanie skóry nie uważa się: zaciągnięcie skóry, wciągnięcie brodawki i inne nie wymienione jako naciekanie; zmiany te mogą występować w każdym innym stopniu zaawansowania T1, T2, T3)
    • T4c – T4a i T4b jednocześnie
    • T4c – rak zapalny (carcinoma inflamatorium)
      Cecha N

    • Nx – nie można ocenić okolicznych węzłów chłonnych
    • N0 – nie stwierdza się przerzutów nowotworowych do węzłów chłonnych (przy wycięciu co najmniej 10 węzłów chłonnych
    • N1 – obecne przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych po stronie guza; węzły ruchome
    • N1a – mikroprzerzuty poniżej 0,2 cm
    • N1b – makroprzerzuty powyżej 0,2 cm
    • N1bi – makroprzerzuty w 1 – 3 węzłach
    • N1bii – makroprzerzuty w 4 i więcej węzłach
    • N1biii – naciekanie torebki węzła
    • N1biv – makroprzerzuty o wielkości powyżej 2 cm
    • N2 – obecne przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych po stronie guza; węzły nieruchome w stosunku do siebie lub/i otoczenia
    • N3 – obecne przerzuty do węzłów piersiowych wewnętrznych po stronie guza
      Cecha M

    • Mx – nie można ocenić przerzutów odległych
    • M0 – nie stwierdza się obecności przerzutów odległych
    • M1 – stwierdza się przerzuty odległe

Stopień złośliwości histologicznej nowotworu (ang. grading)

Miara tego, jak bardzo komórki rakowe przypominają prawidłowe zdrowe komórki. W ocenie stopnia złośliwości histologicznej uwzględnia się z reguły stopień zróżnicowania komórek nowotworowych(- dobrze zróżnicowane; umiarkowanie zróżnicowane; mało zróżnicowane), jak też aktywność proliferacyjną wyrażoną liczbą figur podziału mitotycznego. W przypadkach niektórych nowotworów stopień złośliwości histologicznej oznacza się według bardziej złożonego systemu, który dokładniej odzwierciedla potencjalne właściwości biologiczne tych guzów. W przypadku raka piersi jest to klasyfikacja wg Bloom’a i Richardsona.

http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=560

Symptomy raka piersi

Symptomami raka piersi mogą być guzki lub zgrubienia w piersi oraz zmiany kształtu, zarysu lub wielkości piersi. Choć zmiana kształtu lub wielkości piersi może być też wynikiem naturalnych przemian miąższu piersi, w czasie pokwitania lub menopauzy, może też być objawem nowotworu złośliwego. Z innych zmian niepokój powinny wzbudzić – krwista wydzielina z brodawki, zapadnięcie się lub wgłębienie brodawki, wyczuwalne węzły chłonne w dole pachowym. Jednak nawet charakterystyczne objawy nie upoważniają do postawienia diagnozy “na oko”, ponieważ podobnie wyglądają np. torbiele i zgrubienia spowodowane stanami zapalnymi. Toteż wszystkie zmiany w piersi wymagają dokładnego zbadania i regularnej kontroli onkologicznej.

http://portal.abczdrowie.pl/objawy-raka-piers

T

Taksany

Taksany to stosunkowo nowa grupa leków cytostatycznych, otrzymywanych na drodze półsyntetycznej z kory i igieł cisu pospolitego ( taxol, taxotere, paclitaxel, docetaxel).

http://www.przychodnia.pl/el/leki.php3?lek=2837

Tamoxifen/nolvadex

Lek hormonalny – najczęściej stosowany w leczeniu uzupełniającym (po operacji), gdy występują dodatnie receptory hormonalne. Nie dopuszcza do łączenia się estrogenów (hormonów produkowanych w organizmie) z receptorami w komórkach nowotworu, przez co hamuje wzrost guza.

http://www.doz.pl/leki/p3071-Tamoxifen_Hexal

Termoablacja

Termoablacja, czyli leczenie guzów nowotworowych (pierwotnych bądź przerzutowych) za pomocą wysokiej temperatury jest swego rodzaju nowością. Na świecie stosuje się tę metodę od ponad 10 lat, w Polsce od kilku lat. Zabieg polega na tym, że elektrodę w postaci igły wprowadza się w centralne miejsce guza pod kontrolą USG i generuje się prąd zmienny wysokiej częstotliwości. Dzięki zjawisku tarcia, w poddawanej przepływowi prądu o wysokiej częstotliwości tkance, wzrasta temperatura i zniszczeniu ulegają białkowe struktury komórki nowotworowej.

Zabieg jest mało inwazyjny dla organizmu chorego, jest tzw. bezkrwawą operacją. Korzyści dla chorych to przedłużenie życia i poprawa jego komfortu. Chirurdzy nie rozcinają jamy brzusznej pacjenta, nie ma więc trudno gojących się ran. Już następnego dnia po zabiegu pacjent może opuścić szpital. Termoablacja może być zastosowana w przypadku guzów nowotworowych dotyczących tkanek miękkich (wątroba, nerki, płuca). Ostatnio trwają próby zastosowania termoablacji w przypadku guzów kości.

TNM

    Klasyfikacja służąca do opisu zaawansowania klinicznego nowotworu:

  • T = tumor = guz
  • N = noduli = węzły chłonne (okoliczne)
  • M = metastases = przerzuty
    Cecha T

  • Tx – nie można ocenić guza pierwotnego
  • T0 – nie stwierdza się obecności guza pierwotnego
  • Tis – rak przedinwazyjny (in situ): rak przewodowy (DCIS), rak zrazikowy (LCIS), choroba Pageta bez guza w gruczole piersiowym
  • T1 – guz wielkości do 2 cm
  • T1a – guz poniżej 0,5 cm
  • T1b – guz wielkości 0,5 – 1,0 cm
  • T1c – guz wielkości 1,0 – 2,0 cm
  • T2 – guz wielkości 2,0 – 5,0 cm
  • T3 – guz wielkości powyżej 5 cm
  • T4 – guz każdej wielkości naciekający ścianę klatki piersiowej lub skórę
  • T4a – naciekanie ściany klatki piersiowej (żebra, mięśnie międzyżebrowe, mięsień zębaty przedni, lecz nie mięśnie piersiowe)
  • T4b – naciekanie skóry (obrzęk – objaw skórki pomarańczowej, owrzodzenie, guzki satelitarne w skórze tej samej piersi. Za naciekanie skóry nie uważa się: zaciągnięcie skóry, wciągnięcie brodawki i inne nie wymienione jako naciekanie; zmiany te mogą występować w każdym innym stopniu zaawansowania T1, T2, T3)
  • T4c – T4a i T4b jednocześnie
  • T4c – rak zapalny (carcinoma inflamatorium)
    Cecha N

  • Nx – nie można ocenić okolicznych węzłów chłonnych
  • N0 – nie stwierdza się przerzutów nowotworowych do węzłów chłonnych (przy wycięciu co najmniej 10 węzłów chłonnych
  • N1 – obecne przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych po stronie guza; węzły ruchome
  • N1a – mikroprzerzuty poniżej 0,2 cm
  • N1b – makroprzerzuty powyżej 0,2 cm
  • N1bi – makroprzerzuty w 1 – 3 węzłach
  • N1bii – makroprzerzuty w 4 i więcej węzłach
  • N1biii – naciekanie torebki węzła
  • N1biv – makroprzerzuty o wielkości powyżej 2 cm
  • N2 – obecne przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych po stronie guza; węzły nieruchome w stosunku do siebie lub/i otoczenia
  • N3 – obecne przerzuty do węzłów piersiowych wewnętrznych po stronie guza
    Cecha M

  • Mx – nie można ocenić przerzutów odległych
  • M0 – nie stwierdza się obecności przerzutów odległych
  • M1 – stwierdza się przerzuty odległe

Tomografia komputerowa (TK)

(TK) – Rodzaj tomografii rentgenowskiej, metoda diagnostyczna pozwalająca na uzyskanie obrazów tomograficznych (przekrojów) badanego obiektu.

Badanie TK polega na prześwietleniu danej okolicy ciała wiązką promieni rentgenowskich i pomiarze ich pochłaniania przez tkanki o różnej gęstości. W badaniu TK ciało pacjenta zostaje podzielone na kwadraty (zwane też pixelami- z ang. picture elements). Obraz w tym badaniu powstaje dzięki pochłanianiu promieniowania rentgenowskiego. Promieniowanie wysyłane jest z wielu różnych punktów tak, że otrzymujemy obraz wykonywany “kroczkami” co 1° z 360 różnych punktów widzenia – tak zwanych projekcji. Ponieważ ludzkie tkanki mają różną gęstość, stopień pochłaniania też jest różny. Na obrazie obserwujemy to jako różne odcienie szarości. Inaczej wyglądają tkanki zawierające powietrze (płuca, jamy oboczne nosa, gaz w przewodzie pokarmowym), a inaczej narządy miąższowe (wątroba). Najsilniej promieniowanie pochłaniają kości, zwapnienia i zęby. Dzięki zastosowaniu wielu skomplikowanych procesów matematycznych komputer aparatu do TK jest w stanie ocenić nie tylko gdzie w obrębie ciała zostało pochłonięte promieniowanie, ale również, jaka jego ilość została pochłonięta w danym punkcie. Aparat oblicza wartość pochłaniania (absorpcji) promieniowania dla poszczególnych pixeli, (im większa wartość pochłaniania, tym większa ilość pochłoniętego promieniowania).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Tomografia_komputerowa

Torbiel mleczna

Szczególna postać torbieli gruczołu sutkowego powstająca w czasie połogu u kobiet karmiących piersią. Objawia się jako gładki, tkliwy przy dotyku guzek o zmiennym kształcie.

Przyczyną powstawania tego typu torbieli jest zablokowanie jednego lub kilku z wyprowadzających przewodów mlecznych. Zazwyczaj nie wymaga leczenia i zanika samoistnie.

Torbiel, cysta (łac. cystis)

Patologiczna przestrzeń w obrębie organizmu składająca się z jednej, lub większej ilości komór wypełnionych płynem, albo treścią galaretowatą.

    Wyróżnia się:

  • torbiele prawdziwe – otoczone nabłonkiem
  • torbiele rzekome – powstałe wskutek nagromadzenia treści płynnej w obrębie innej tkanki, nieposiadające torebki nabłonkowej;
  • torbiel krwotoczna – niepęknięty pęcherzyk Graafa , nie jest to poważna zmiana.

Torbiel może być przyczyna bólu piersi.Można ją porównać do torebki wypełnionej płynem. Jeśli torbiel uciska na sąsiadujące z nią nerwy, kobieta może odczuwać ból. Jedynym sposobem na pozbycie się torbieli jest odessanie z niej płynu. Wykonuje to lekarz w znieczuleniu miejscowym

 

Tumorektomia

Usunięcie nowotworu z zachowaniem części narządu nieobjętych procesem nowotworowym. Stosuje się ją we wczesnych stadiach rozwoju raka (I stopień), czyli gdy guz ma średnicę mniejszą niż 2 cm i nie zaatakował węzłów chłonnych. Chirurg usuwa guz z okołocentymetrowym marginesem zdrowej tkanki i (dla bezpieczeństwa) pod pachą węzeł chłonny, tzw. strażnik. Zabieg przeprowadzany jest w narkozie. Po operacji trzeba zostać w szpitalu 4-5 dni. Po wygojeniu się ran trzeba przejść / 5-7 tygodni / radioterapię. Naświetla się promieniami RTG tylko operowaną pierś.

http://www.echirurgia.pl/sutek/leczenie_operacyjne_raka_sutka.htm

U

USG piersi

Jest to metoda obrazowa badania z użyciem ultradźwięków. W diagnostyce chorób piersi zajmuje ona coraz ważniejsze miejsce, nie tylko ze względu na swą niewątpliwą wartość diagnostyczną ale również dlatego, że jest to metoda nieinwazyjna, bezbolesna i całkowicie bezpieczna (można ją stosować również u kobiet w ciąży i karmiących).

    Przygotowanie do badania

  • badanie to nie wymaga specjalnych przygotowań, najlepiej je jednak wykonać w pierwszej fazie cyklu miesięcznego
  • nie zaleca się stosowania dezodorantów, talku, balsamu ani kremów na okolice górnej połowy ciała przed badaniem
  • konieczne jest dostarczenie poprzednich wyników badań dotyczących piersi (mammografii, USG, biopsji) wraz z dokumentacją zdjęciową – jeśli takie badania były już wykonywane oraz wypisów ze szpitala, jeśli miały miejsce jakieś zabiegi operacyjne piersi.
    Przebieg badania

  • Badanie wykonuje się w pozycji leżącej lub siedzącej z rękoma uniesionymi za głowę.
  • Lekarz, po uprzednim nałożeniu na powierzchnię piersi żelu sprzęgającego, przy użyciu głowicy (sondy) ultradźwiękowej ogląda i ocenia na monitorze poszczególne struktury gruczołu piersiowego oraz ewentualne zmiany patologiczne. Następnie ocenia węzły chłonne dołów pachowych.
  • Obraz widoczny na ekranie monitora można w każdej chwili badania zarejestrować na taśmie video, papierze termoczułym, filmie rentgenowskim, nośnikach elektronicznych.
    Wskazania do wykonania USG piersi

  • jako badanie profilaktyczne głównie u kobiet przed 40 rokiem życia
  • jako badanie uzupełniające po mammografii, kiedy ze względu na bogatogruczołową „gęstą” budowę piersi obraz mammograficzny jest mało czytelny
  • w przypadku obecności wyczuwalnych palpacyjnie guzków i zgrubień w piersiach, dla zróżnicowania charakteru zmiany – badanie USG pozwala na określenie czy jest to guz lity, wymagający dalszej diagnostyki czy płynowy (torbiel)
  • przy obecności klinicznych objawów zapalenia gruczołu piersiowego zwłaszcza przy podejrzeniu ropnia
  • w trakcie hormonoterapii
  • jako badanie z wyboru u kobiet w ciąży
  • u kobiet karmiących (możliwość wystąpienia tzw. torbieli mlecznej)
  • w przypadku obecności wycieku z brodawki sutkowej
  • po urazach piersi – możliwość powstania krwiaka

Małą skuteczność diagnostyczną USG piersi obserwuje się u kobiet z tzw. tłuszczowym typem budowy piersi, w tym przypadku badaniem z wyboru jest mammografia.

http://info.zdrowie.gazeta.pl/temat/zdrowie/usg+piersi

Usunięcie węzłów chłonnych pachy

Usunięcie węzłów chłonnych dołu pachowego (pachy) nazywa się wycięciem pachowych węzłów chłonnych.

Wycięcie pachowych węzłów chłonnych wykonuje się podczas zabiegów piersi. W trakcie operacji chirurg usuwa większość węzłów chłonnych, pozostawiając te, które odprowadzają chłonkę z ręki.

Patomorfolog bada wycięte węzły, aby ocenić, czy są objęte procesem chorobowym, ponieważ od tego zależy następna faza leczenia.

U około 60-70% pacjentek z rakiem piersi nie występują zajęte węzły chłonne, ale jeśli proces chorobowy objął już węzły, ich wycięcie pomaga miejscowo kontrolować chorobę. Po operacji oszczędzającej pacjentka ma w dole pachowym osobną bliznę.

Po amputacji piersi pacjentka ma jedną ciągłą bliznę na skórze klatki piersiowej.

http://www.jestemchory.pl/chapter.via?id=554

W

Węzeł wartowniczy

Sentinel lymph node (SLN) – jest to pierwszy węzeł chłonny na drodze spływu chłonki z ogniska nowotworowego. Z racji położenia, przerzuty nowotworów złośliwych przerzutujących drogą naczyń chłonnych pojawiają się najczęściej najpierw w węźle wartowniczym. Określenie istnienia ewentualnych przerzutów w SLN ma kluczowe znaczenie dla terapii niektórych nowotworów. Biopsja węzła wartowniczego stosowana jest u chorych z nowotworem gruczołu sutkowego.

Brak przerzutów w węźle wartowniczym rokuje dobrze, zmniejszając znacznie możliwość wystąpienia przerzutów w pozostałych węzłach drenujących chłonkę z danego obszaru. Umożliwia to odstąpienie od zabiegu usunięcia wszystkich węzłów chłonnych danego regionu (tzw. Limfadenektomia regionalna).

Brak ogniska nowotworowego w SLN nie wyklucza jednak całkowicie powstania przerzutów odległych oraz bliskich, rozsianych poprzez układ krwionośny.

Wykonanie biopsji węzła wartowniczego może dostarczyć tych samych informacji co wycięcie węzłów szczytu dołu pachowego i wiąże się zdecydowanie z mniejszą liczbą powikłań.

Kilka godzin przed zabiegiem do piersi podaje się niewielką ilość substancji radioaktywnej. Z piersi substancja przemieszcza się wraz z chłonką. Aby oznaczyć węzeł, do biopsji używa się narzędzi medycyny nuklearnej. Podczas zabiegu niewielka ilość barwnika można podać w okolice guzka, aby pomóc w identyfikacji węzła wartowniczego.

Węzły chłonne

Węzły chłonne (limfatyczne) są to licznie występujące struktury leżące na przebiegu naczyń limfatycznych . Główną funkcją węzłów jest filtracja zawartej w niej limfy oraz udział w wytwarzaniu przeciwciał. Likwidując drobnoustroje stanowią ważny element układu immunologicznego.

Węzły chłonne są otoczone torebką łącznotkankową, pod nią zaś znajduje się zatoka brzeżna. W każdym węźle można wyróżnić część wypukłą oraz wklęsłą, nazywaną także wnęką. Chłonka jest doprowadzana od strony wypukłej, odprowadzana zaś z wnęki. Do wnęki wnikają również naczynia odżywcze oraz nerwy biegnące wzdłuż tych naczyń.

Węzły mogą się bardzo różnić pomiędzy sobą kształtem, wielkością oraz stosunkami poszczególnych stref. Zaobserwowano jednak ogólną tendencję, że węzły powierzchowne posiadają bardziej rozbudowaną korę, a głębokie rdzeń.

Każde powiększenie węzłów chłonnych okolicy szyi wymaga konsultacji lekarskiej.

Szczególnej uwagi oraz wdrożenia sprawnego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego wymagają węzły chłonne podejrzane o rozrost nowotworowy lub przerzut nowotworowy. Każdy taki węzeł jest wskazaniem do jego chirurgicznego pobrania w całości i badania histopatologicznego. Należy pamiętać, że nie każde powiększenie węzłów chłonnych jest związane z toczącym się procesem patologicznym. Bywa, że jest skutkiem przebytego stanu zapalnego i wówczas węzeł taki (często ulegający zwłóknieniu) wymaga jedynie obserwacji.

http://www.eioba.pl/a71161/budowa_ukladu_chlonnego

Węzły chłonne pachowe

Węzły chłonne są częścią naturalnego układu odpornościowego organizmu.

Chłonka natomiast to nazwa płynu tkankowego, który jest filtrowany w węzłach chłonnych, ostatecznie mieszającego się ze strumieniem krwi.

Większość chłonki z piersi spływa do węzłów chłonnych znajdujących się w dole pachowym (w pasze). Pozostała jej część przedostaje się do węzłów chłonnych umiejscowionych w ścianie klatki piersiowej (węzły chłonne piersiowe wewnętrzne), a w bardzo rzadkich sytuacjach – do węzłów chłonnych w brzuchu i po stronie pleców.

Chłonka z piersi spływa do około 10-30 węzłów chłonnych dołu pachowego. Węzły chłonne znajdują się poniżej głównej żyły odprowadzającej krew z ramienia – żyły pachowej.

Pachowe węzły chłonne dzielą się na 3 tak zwane piętra w zależności od ich lokalizacji w dole pachowym. Węzły chłonne 1. piętra znajdują się w dole pachowym poniżej brzegu mięśnia przyczepionego do ściany klatki piersiowej – mięśnia piersiowego mniejszego; węzły chłonne 2. piętra – za tym mięśniem, a węzły 3. piętra – powyżej tego mięśnia.

Przed dostaniem się do wyższych pięter chłonka, spływając z piersi, jest filtrowana przez węzły chłonne 1. piętra.

Komórki nowotworowe mogą płynąć wraz z chłonką i zagnieżdżać się w węzłach chłonnych.

Limfadenopatią określa się nieprawidłowość w obrębie węzłów chłonnych, najczęściej objawiającą się jako powiększenie (czasem z towarzyszącą bolesnością) pojedynczych węzłów lub ich grup. Struktura i funkcja węzłów chłonnych sprawiają, że biorą one czynny udział w procesach, w których uczestniczy układ odpornościowy, ze szczególnym uwzględnieniem walki z zakażeniem, ale również są one rodzajem „filtra” na którym mogą się zatrzymać i potem rozwijać nowotworowo zmienione komórki. W efekcie reakcji na obecność antygenu (jakim są bakterie, grzyby, wirusy, czy komórki nowotworowe) dochodzi do znacznego zwiększenia przepływu krwi przez zajęte węzły, co równocześnie z toczącą się reakcją zapalną w węźle chłonnym, prowadzi do jego znacznego (nawet 10-krotnego) powiększenia.

Jeśli istnieją jakiekolwiek objawy mogące sugerować ciężką chorobę lub wątpliwości co do charakteru powiększonych węzłów chłonnych (praktycznie zawsze warto skorzystać z konsultacji lekarskiej), należy niezwłocznie udać się do lekarza, który zbierze dokładny wywiad , zbada chorego i w razie konieczności zaleci dalsze badania (np. morfologię, badania mikrobiologiczne, w określonych przypadkach konieczne jest chirurgiczne pobranie całego węzła do badania) i w zależności od uzyskanych wyników zaleci dalsze postępowanie.

Winblastyna

Alkaloid otrzymywany z barwinka różowego (Vinca minor) o właściwościach cytostatycznych; lek przeciwnowotworowy, m.in. w leczeniu białaczek limfatycznych oraz raka jąder i piersi.
Nazwa handlowa : Vinblastin , Producent: Gedeon Richter

 

Włókniaki piersi

Zazwyczaj guzki obłego kształtu dość twarde, ale sprężyste i przesuwalne. Guzki te są zwykle niewielkich rozmiarów.

Włókniaki powodują bóle, bo uciskają – podobnie jak torbiele – tkankę nerwową. Ich wielkość waha się od jednego do kilku centymetrów i zazwyczaj występują grupowo. Włókniaki są zupełnie niegroźne, wymagają jednak wycięcia przez chirurga. Niemal 75 proc. miesiączkujących kobiet miewa łagodne zmiany, np. gruczolaki, włókniaki albo torbiele.

Wymioty

Wymioty, jako objaw toksyczności leków przeciwnowotworowych występują bardzo często. Leki przeciwwymiotne (antagoniści receptorów serotoninowych) powinny być stosowane przed rozpoczęciem chemioterapii lub włącznie z nią. Wymioty występują najczęściej już w kilka godzin po podaniu leków i czas ich trwania może być znacznie zróżnicowany.

Uporczywe wymioty mogą być bardzo niebezpieczne dla zdrowia (odwodnienie, utrata elektrolitów) jak i mieć wpływ z tego powodu na przerwanie leczenia. Ważne jest więc odpowiednie przyjmowanie pokarmów i nawodnienie. Oprócz farmakoterapii (leki) należy dbać o odpowiednią dietę. Należy unikać pokarmów tłustych i smażonych, długo zalegających w żołądku. Powinno się przyjmować pokarmy o zdecydowanym smaku (słonek, kwaśne), które mogą przeciwdziałać wymiotom i umożliwiają normalne przyjmowanie pokarmów. Posiłki powinny być przyjmowane według zasady: mniej a częściej. W przypadkach skrajnych należy podać płyny dożylnie, ale jest to postępowanie doraźne, chociaż niekiedy konieczne.

 

Wypadanie włosów

Wypadanie włosów jest objawem toksycznego działania leków przeciwnowotworowych na skórę i przydatki skóry. Najczęściej dochodzi do utraty włosów po zastosowaniu doksorubicyny, etopozydu, podczas gdy inne leki nie mają takiego działania ubocznego lub jest on mniej nasilony. Utrata włosów ma najczęściej charakter przejściowy. Występuje zazwyczaj Po 2-3 tygodniach do podania leków. Wypadanie włosów jest czasami trudne do zaakceptowania dla pacjentów. Lekarz powinien poinformować o takiej możliwości. W przypadku dużego prawdopodobieństwa wypadania włosów osoby, które mocno to przeżywają, powinny skrócić włosy I jak najszybciej zacząć nosić perukę, nie czekając aż będzie ona niezbędna.

http://www.we-dwoje.pl/jak;dbac;o;wlosy;po;chemioterapii,artykul,19968.html

Z

Zapalenie przewlekłe piersi

Przewlekłe zapalenie gruczołu sutkowego występuje głównie u kobiet po 40 roku życia i jest związane z zaleganiem wydzieliny w poszerzonych przewodach mlecznych lub, rzadziej, z martwicą tkanki tłuszczowej. W wyniku uszkodzenia ściany przewodu wydzielina wydostaje się do otaczających tkanek, wywołując odczyn zapalny. Klinicznie objawia się obecnością twardego, nieregularnego guza.

    Inne stosunkowo rzadko występujące formy zakażenia i zapalenia gruczołu sutkowego:

  • zapalenie okołoprzewodowe – cechuje się podotoczkowym stanem zapalnym z występowaniem ropni sutka (niezwiązanych z laktacją), z przetokami sutkowymi, z poprzecznym zaciąganiem brodawki sutkowej, z zabarwionym wyciekiem z brodawki sutkowej
  • martwica tłuszczowa – bezobjawowo
  • gruźlica – bezobjawowo
  • choroba Mondora – zapalenia zakrzepowe żył powierzchownych sutka (występuje sporadycznie i z reguły po interwencji chirurgicznej)
  • wyprzenie w fałdzie podsutkowym (infekcja grzybicza) – klasyczna podsutkowa infekcja spotykana u starszych kobiet, otyłych, z dużymi zwisającymi sutkami.

 

Zapalny rak piersi

Rak zapalny stanowi około 1% wszystkich przypadków inwazyjnego raka piersi. Skóra na zaatakowanej piersi jest czerwona, ciepła w dotyku i przypomina fakturą skórkę pomarańczy. Nazwa tego rodzaju raka piersi pochodzi sprzed wielu lat i została nadana ze względu na podobieństwo do stanu zapalnego tkanki. Obecnie wiadomo już, że wygląd ten nie jest spowodowany stanem zapalnym, lecz przemieszczaniem się komórek rakowych przez naczynia limfatyczne skóry. Rak zapalny charakteryzuje się gorszym prognozowaniem oraz większym prawdopodobieństwem wystąpienia przerzutów niż typowy inwazyjny rak przewodowy lub zrazikowy. Ten typ raka jest diagnozowany od razu jako stadium IIIB, z wyjątkiem przypadków, gdzie przerzuty nastąpiły jeszcze przed wydaniem diagnozy.

http://portal.abczdrowie.pl/pytania/co-to-jest-postac-zapalna-raka-piersi

Zatory z komórek nowotworowych

Zator nowotworowy (łac. Embolia) – zamknięcie światła naczynia tętniczego przez komórki lub fragmenty tkanki nowotworowej.

Zmiana subkliniczna

Zmiana ujawniająca się po wykonaniu prób kontrastujących.

http://www.rakpiersi.pl/publication,id,38.html

Zraziki – gruczoły mlekowe

Jednostka budująca gruczołową część piersi, miejsce wytwarzania mleka.

 

Zwapnienia piersi

Zwapnienia to mniejsze lub większe złogi wapnia, które odkładają się w tkance gruczołu piersiowego. Na mammogramie wyglądają jak duże lub małe białe kropki. Większość kobiet będzie miała przynajmniej jedno takie zwapnienie na zdjęciu. Mogą świadczyć o raku (zwłaszcza małe, zgrupowane po kilka obok siebie, o nieregularnych kształtach), ale najczęściej pojawiają się w przebiegu schorzeń łagodnych. Może to być zatem ślad po: urazie sutka, jego zapaleniu, zapaleniu skóry pokrywającej sutek.

Zwapnienia mogą się pojawiać w łagodnych torbielach wypełnionych płynem, w gruczolakowłókniaku (łagodnym nowotworze sutka) oraz w tętnicach (jako świadectwo miażdżycy).[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]